Γράφει ο Γιώργος Κουβαράς , 19 Ιαν,
Γύριζα την Παρασκευή από το Μπόντρουμ και ο Σουάτ με περίμενε στα κάγκελα στο λιμάνι της Κω με ένα βλέμμα όλο αγωνία. "Έφερες νέα για τον αδελφό μου", με ρώτησε, "είναι καλά;" "Τα έκανε όλα αυτά που τον κατηγορούν; Πριν φύγω μου είχε δώσει συνέντευξη."Ανησυχώ", μου είχε πει. "Φοβάμαι να πάω στην Τουρκία γιατί θα με πιάσουνε" μου έλεγε και μου ξαναέλεγε.
Ο Σουάτ Χαφίς είναι έλληνας πολίτης, μουσουλμάνος της Κω, και είναι παντρεμένος με μία Ολλανδέζα. Μια κλασική περίπτωση στα Δωδεκάνησα. Η οικογένεια Χαφίς είναι γνωστή στο νησί καθώς ο πατέρας του ήταν για δεκαετίες ο φύλακας του αρχαιολογικού χώρου του Ασκληπιείου. Εκεί μεγάλωσε ο Σουάτ με τα υπόλοιπα 3 αδέρφια του. Δυό από αυτά πέθαναν και ο μοναδικός συγγενής του σήμερα είναι ο Νουρί που έφυγε 18 χρονών απέναντι στην Αλικαρνασσό. Στο Μπόντρουμ. Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ότι οι τουρκοφωνοι μουσουλμάνοι που εγκαταλείπουν τη χώρα χάνουν την ελληνική ιθαγένεια με αποτέλεσμα να χρειάζονται πλέον βίζα για να επισκεφθούν την Ελλάδα. Έτσι ο Νουρί έλειψε για αρκετό διάστημα και μόνο τα 3 τελευταία χρόνια ερχόταν πολύ πιο συχνά στο νησί της καταγωγής του, το οποίο του έδωσε και ένα από τα δύο ψευδώνυμα στην Τουρκία. Όλοι στο Μπόντρουμ τον ξέρουν ως ο "ανταλίς" δηλαδή "ο νησιώτης" αλλά και ως "ντοντουρματζί" δηλαδή ¨ο παγωτατζής", καθώς είχε δυό ζαχαροπλαστεία, ακριβώς δίπλα από το Δημαρχείο της Αλικαρνασσού. Ο αδελφός του ο Σουάτ θα μας πεί "ότι δούλευαν εκεί 22 υπάλληλοι" στις εποχές της δόξας του. Ύστερα ήρθε ξαφνικά η πτώση. Ο Νουρί έπαιζε "κουμάρι" σε χαρτιά και ζάρια τεράστια ποσά ενώ οι γυναίκες ήταν η μεγάλη του αδυναμία. Ολοένα και περισσότερο χρειαζόταν χρήματα και τα έβρισκε με ποικίλλους τρόπους. Όταν έκλεισε τα ζαχαροπλαστεία άρχισε να κάνει διάφορες δουλειές με τους έλληνες βαρκάρηδες οι οποίοι τον έβαζαν να κάνει θελήματα και τον "χαρτζιλίκωναν" γι αυτό.
Η σύλληψη του Νουρί Χαφίς αποφασίστηκε παραμονή Χριστουγέννων στο Μπόντρουμ μετά από παρακολούθηση από την ΜΙΤ. Ανήμερα των Χριστουγέννων, μετά από επιχείρηση της Τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών, της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας και της διεύθυνσης αντικατασκοπίας της Τουρκικής αστυνομίας, συνελήφθησαν τρεις Τούρκοι πολίτες με την κατηγορίας της κατασκοπίας υπέρ της Ελλάδας. Έτσι τουλάχιστον έγραψε ο τουρκικός τύπος, χωρίς να αναφερθεί σε ονόματα.
Οι τρεις συλληφθέντες παρακολουθούνταν επί περίπου έναν χρόνο, πριν εκτελεστεί η επιχείρηση και σύμφωνα με τα δημοσιεύματα είχαν φωτογραφήσει και κινηματογραφήσει στρατιωτικές ασκήσεις των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, ναυτικές βάσεις και στρατόπεδα, σε τρεις περιοχές της Τουρκίας: Την Αλικαρνασσό (Μπόντρουμ), την Σμύρνη και το Αϊβαλί. Ο ένας από τους δύο συλληφθέντες ήταν ο 42χρονος Αχμέτ Χαφίς ο γιός του μεγαλύτερου αδελφού του που πέθανε στην Τουρκία. Ο Σουάτ μας είπε ότι είχε καθαριστήρια και δούλευε καλά με τα ξενοδοχεία της πόλης. Αυτόν τον ήξεραν λιγότερο στην Κω.
Ο Νουρί Χαφίς πηγαινοερχόταν και εξυπηρετούσε έλληνες τουρίστες για τα ψώνια τους και για ξεναγήσεις. Είχε χάσει από νωρίς την ελληνική ιθαγένεια και ήταν τούρκος στα χαρτιά . Συνεπώς χρειαζόταν βίζα για να μπει στην Ελλάδα. Έναστοιχείο που κίνησε τις υποψίες των Τουρκικών Αρχών ήταν ότι είχε εξασφαλίσει τετραετή βίζα από την Ελλάδα, κάτι που δύσκολα την αποκτά κάποιος που έφυγε νωρίς από την μουσουλμανική Κοινότητα της Κω για την Τουρκία. Μάλιστα, το γεγονός αυτό είχε παραξενέψει ακόμη και τους φίλους του στην Κω.
Στους χώρους των τουρκόφωνων μουσουλμάνων της Κω αλλά και των ελλήνων καπεταναίων, όταν "έσκασαν" οι πρώτες, λιγοστές πληροφορίες για την δράση του "κατασκόπου" Νουρί δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άρχισαν να φοβούνται. Ακόμα και αν απλά είχαν ανταλλάξει μαζί του μια κουβέντα. Κάποιος που ήταν πολύ "κολλητός" του τρέμει μήπως στην ανάκριση τον "μπλέξει" ο Νουρί και εκείνον. Έχει εμπορικές σχέσεις με αρκετούς στην Τουρκία και δεν ξέρει τι να κάνει. Έχει χάσει τον ύπνο του, μας είπε χαρακτηριστικά.
Τον φόβο αυτό, την αβεβαιότητα για το τι μπορεί να σημαίνει για κάποιον να πιαστεί σε έναν "ιστό" κατασκοπείας τον κατάλαβα μόνο όταν ταξίδεψα από την Κω στο Μπόντρουμ.
Στο λιμάνι του Μπόντρουμ μια πινακίδα καλοσωρίζει τους επισκέπτες. "Welcome to Bodrum" . Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι εδώ, με εξαίρεση ίσως...τους έλληνες δημοσιογράφους.
Βγαίνοντας από το ξενοδοχείο το πρώτο βράδυ στην Αλικαρνασό για να πάω σε ένα γνωστό εστιατόριο, ένιωσα να με παρακολουθούν δύο άτομα. Δεν έδωσα σημασία. Μπορεί να έκανα λάθος.
Μισή ώρα αργότερα και αφού είχα ξεκινήσει το δείπνο μου, θα κάτσουν δίπλα μου ξαφνικά δύο άνδρες με πολιτικά. Δηλώνουν αστυνομικοί. Εκεί, μέσα στο εστιατόριο, χωρίς προσχήματα προσπαθούν να μάθουν τους λόγους της επίσκεψης μου στην Αλικαρνασσό και το περιεχόμενο του ρεπορτάζ μου, πράγμα που αρνήθηκα εκφράζοντας την αντίθεση μου σε μια διαδικασία απαράδεκτη για την οποιαδήποτε δημοκρατική χώρα. Έλεγχουν τη δημοσιογραφική μου ταυτότητα μου λένε ότι αυτό στην Τουρκία είναι «μια νορμαλ διαδικασία» και φεύγουν. Αργότερα διαπίστωσα (έχω σοβαρές ενδείξεις) ότι όσο έλειπα κάποιοι μπήκαν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου μου και έλεγξαν τις αποσκευές μου. Δεν ξέρω αν υπάρχει άμεση σχέση με το γεγονός αλλά ξαφνικά όλες οι προγραμματισμένες συνεντεύξεις μου άρχισαν να ακυρώνονται. Ένας δημοσιογράφος θα μου πει ότι ήρθε εντολή από το κανάλι του να μην μιλήσει. Η πρώτη του γυναίκα η Χατζέρ και η κόρη του Οσκέμ φεύγουν για την Σμύρνη ξαφνικά για λόγους υγείας ενώ και η Χούλια η σημερινή του γυναίκα αρνείται φοβισμένη την οποιαδήποτε συνάντηση μαζί μου. Όσο για το Δήμαρχο ξαφνικά ήταν περισσότερο από ποτέ απασχολημένος και δεν μπόρεσε να με δεχτεί.
Ξεκίνησα το πρωί το ρεπορτάζ μου από το Τουργκουτ Ρέϊς. Από εκεί που έμενε ο Νουρί. Βρήκα πάρα πολλούς ανθρώπους που είχαν συναλλαγές μαζί του. Παντού όμως επκρατούσε μια ατμόσφαιρα περισσότερο φόβου για επιπτώσεις που ίσως να έχουν αν μιλήσουν στην κάμερα ενός έλληνα δημοσιογράφου, από το βαθύ τουρκικό κράτος. Έδω το κλίμα και οι αναφορές στον Νουρί δεν ήταν τόσο καλές όσο στην Κω.
Μου περιγράφουν έναν άνθρωπο που έφαγε όλη του την περιουσία στο κουμάρι, στα χαρτιά. Έναν γυναικά που γυρνούσε στα καμπαρέ και έκανε δυό γάμους και δεν δίσταζε να χαλάει πολλά λεφτά σε μια μέρα. Η ανάγκη για σπατάλη μου είπαν τον είχε κάνει ευάλωτο στο οτιδήποτε. Δεν τον πολυγούσταραν στην πιάτσα γιατί πολλές φορές έριξε τους συνεταίρους του.
"Θα πουλούσε ακόμη και την ψυχή του για τα λεφτά", θα μου πει ένας κολλητός του που λέει πως χώριζε μαζί του μόνο για να πάει στην τουαλέτα. Στο Τουργκούτ Ρέϊς επιβεβαιώνουν την αρρώστια του. Ένα στοιχείο που ίσως είναι το πιο ισχυρό επιχείρημα αμφισβήτησης της δράσης του από τους φίλους του.
Ο τουρκικός τύπος παρουσίασε τον Νουρί και τον Αχμετ Χαφίς ως «φτηνούς κατασκόπους» που για 500 ως 1500 ευρώ έδιναν πληροφορίες στις ελληνικές αρχές για κινήσεις φρεγατών, φωτογραφίες και βιντεοσκοπημένα ντοκουμέντα από στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ναυτικές βάσεις και ασκήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στο Αιγαίο.
Όταν επέστρεψα στην Κω κάποιοι που είναι σε θέση να γνωρίζουν την κατάσταση στην Περιοχή θα μου μιλήσουν για ένα "gentlemen's agreement" που υπήρχε για χρόνια μεταξύ των δύο ακτών του Αιγαίου στην συγκεκριμένη περιοχή. Όλοι ήξεραν ότι υπήρχαν "πληροφοριοδότες" της Τουρκίας στο νησί της Κω αλλά και πληροφοριοδότες της Ελλάδας απέναντι. Κανείς όμως δεν τους άγγιζε.
Τώρα με την υπόθεση του Νουρί Χαφίς η συμφωνία κυρίων διαταράχθηκε. Και αν είναι όντως έτσι τα πράγματα, πρόκειται για μια σοβαρή εξέλιξη η οποία γεννά πολλά ερωτηματικά.
Ο Γιάννης Ιωαννίδης είναι ο εκδότης της εφημερίδας το Βήμα της Κω. Θεωρεί ότι η υπόθεση κατασκοπείας πήγε αναπόφευκτα πίσω πολλές προσπάθειες που γίνονται για ειρηνική προσέγγιση των δύο πλευρών κάτι που θα ωφελούσε μεταξύ των άλλων και τον τουρισμό από τον οποίο ζει ολόκληρη η περιοχή και στις δύο όχθες. Ο κ.Ιωαννίδης θεωρεί ότι δεν απέχουν από την πραγματικότητα οι πληροφορίες περί ύπαρξης ¨πληροφοριοδοτών" και από τις δύο πλευρές αλλά όχι σε "επαγγελματικό" επίπεδο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αλλά και όσα έχουν γραφτεί στον τουρκικό Τύπο, οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν στοιχεία πως ένας εκ των Ελλήνων διπλωματών που υπηρετούσε στο προξενείο της Σμύρνης, είχε στήσει δίκτυο κατασκοπείας με Ελληνες πράκτορες σε συνεργασία με τους 3 τούρκους συλληφθέντες. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως ο εν λόγω διπλωμάτης μαζί με τους υπόλοιπους πράκτορες της ΕΥΠ παρακολουθούνταν επί 6 μήνες με άκρα μυστικότητα από την ΜΙΤ, ενώ και στα έγγραφα που βρέθηκαν στην κατοχή των 3 συλληφθέντων αποδεικνύεται η εμπλοκή του.
Μάλιστα λίγο πριν ανακηρυχθεί persona non grata και απελαθεί από την Τουρκία με εντολή του Τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, ο εν λόγω Ελληνας διπλωμάτης απομακρύνθηκε εσπευσμένα, χωρίς να αντικατασταθεί.
Ας σημειωθεί πως η όλη επιχείρηση εκτελέστηκε - σύμφωνα τουλάχιστον με τουρκικά ΜΜΕ - χωρίς να έχει ενημερωθεί ο Πρωθυπουργός και o υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ως είθισται, εγείροντας πολλά ερωτηματικά για το αν πρόκειται για σύλληψη πρακτόρων, για μία προβοκάτσια σε βάρος της Ελλάδας ή για μία προσπάθεια να δυναμιτιστεί η προσέγγιση Ερντογάν-Παπανδρέου από σκληροπυρηνικούς παράγοντες στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Το σίγουρο είναι ότι αυτή η υπόθεση ακόμα και με μπουνάτσα θα κουνάει για καλά τα νερά μεταξύ των δύο ακτών σε αυτό το "φουρτουνιασμένο" σημείο του Αιγαίου.
(Κουβαράς Γιώργος Ερευνητική δημοσιογραφία από έναν βραβευμένο ρεπόρτερ με πολυετή θητεία στο ρεπορτάζ από τις Βρυξέλλες για το Μέγκα και τα "Νέα", αλλά και πείρα στις εκπομπές έρευνας που παρουσιάζει τα τελευταία 10 χρόνια (Κόκκινο Πανί με τον Παύλο Τσίμα και τον Τάσο Τέλλογλου, Στριπτίζ με τον Τάσο Τέλλογλου, Ευρώπη-Εξπρές, Transit, Focus, Eurodoc).
Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2010
Ανησυχία στην Τουρκία για νέο, μυστικό Άξονα Ελλάδας-Ισραήλ
Ανταπόκριση από Κωνσταντινούπολη Αλέξανδρος Μασσαβέτας , 26 Ιαν
Ανησυχία προκάλεσε σε μεγάλο μέρος του τουρκικού τύπου, αλλά και σε think tanks της χώρας, η είδηση για τη μυστική επίσκεψη του Έλληνα αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αντιναυάρχου Ναυτικού Γεώργιου Καραμαλίκη στο Ισραήλ. Τουρκικές εφημερίδες αναμετάδοσαν την είδηση που δημοσιεύθηκε στη γνωστή ισραηλινή ιστοσελίδα Debka File. Η τελευταία εστιάζει σε ειδήσεις σχετικές με την άμυνα, την ασφάλεια και τη διπλωματία, ενώ διατηρεί προσβάσεις στην Τsahal (τις Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις) και τις μυστικές υπηρεσίες.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Debka File, ο Καραμαλίκης επισκέφθηκε μυστικά το Ισραήλ το Δεκέμβριο και έγινε δεκτός με τιμές ασυνήθιστες προς ξένους στρατιωτικούς παράγοντες. Ξεναγήθηκε δε από τον Ισραηλινό ομόλογό του σε βάσεις που το Ισραήλ θεωρεί καίριας σημασίας, ενώ του δόθηκε η ευκαιρία να περιεργασθεί υποβρύχια, πλοία και οπλικά συστήματα που το Ισραήλ θεωρεί επτασφράγιστα μυστικά, και την ύπαρξή τους αποκαλύπτει μόνο στους στενότερους συμμάχους του. Ανάμεσα σε αυτά, το υποβρύχιο INS Dolphin 800, που θεωρείται το σημαντικότερο όπλο αποτροπής του Ισραήλ.
Η έγκυρη ιστοσελίδα έκανε λόγο για προσέγγιση Ελλάδας – Ισραήλ παράλληλη στην ψύχρανση των σχέσεων Ελλάδος – Τουρκίας, και είδε στην πρόσφατη μυστική επίσκεψη μία ακόμη ένδειξη της προσέγγισης αυτής. Καθώς η Άγκυρα έστρεψε την πλάτη της στον παραδοσιακό σύμμαχό της για να στραφεί προς τη Συρία και το Ιράν, το Ισραήλ αξιολόγησε εκ νέου τη δυνατότητα συμπόρευσης με την Ελλάδα. Ο τουρκικός τύπος αναφέρεται σε «ανταλλαγή επισκέψεων ανάμεσα στην Ελλάδα και το Ισραήλ που δεν μπορούν πια να θεωρηθούν επισκέψεις ρουτίνας».
Τόσο η ισραηλινή ιστοσελίδα, όσο και τα – εν γένει εκνευρισμένα – δημοσιεύματα του τουρκικού τύπου σημειώνουν ότι η στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ δεν είναι νέα, καθώς είχε πραγματοποιηθεί κοινή άσκηση τον Ιούνιο του 2008 ανάμεσα στο ναυτικό και την αεροπορία των δύο χωρών. Το Ισραήλ έσπρωξε κοντύτερα στην Ελλάδα ο αποκλεισμός του από αεροπορική άσκηση του ΝΑΤΟ στην κεντρική Ανατολία, κατά γενική εκτίμηση πολλών Τούρκων αναλυτών.
Παράλληλα, στον τουρκικό τύπο και στις ιστοσελίδες των τουρκικών think tanks μεταφέρονται εκτιμήσεις ισραηλινών στρατιωτικών και αναλυτών, σύμφωνα με τις οποίες η χώρα δεν μπορεί πλέον να εμπιστευθεί την Τουρκία ως στρατηγικό εταίρο. Η Τουρκία εγκατέλειψε το μοντέλο του κοσμικού κράτους και βαίνει προς την ισλαμοποίηση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διατηρήσει στενές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος, διατείνονται οι εν λόγω φωνές από το Ισραήλ.
Η εκτίμηση αυτή, ωστόσο, παραβλέπει το γεγονός ότι το Ισραήλ τήρησε ασυνήθιστα μαλακή για τα δεδομένα της χώρας αυτής στάση στις άγριες φραστικές επιθέσεις και προσβολές που δέχθηκε από Τουρκικής πλευράς. «Κατάπιε» την προσβολή του Νταβός τον Ιανουάριο του 2009, ενώ ζήτησε συγγνώμη από την Τουρκία για την απρεπή συμπεριφορά του αναπληρωτή υπουργού εξωτερικών Ντάνι Αγιαλόν προς τον Τούρκο πρέσβυ τον τρέχοντα μήνα. Η Τουρκία θεωρείται ακόμη πολύ σημαντική για το Ισραήλ, που πασχίζει να διατηρήσει αξιοπρεπείς σχέσεις με την Άγκυρα προκειμένου να μη δει τις περιφερειακές ισορροπίες να ανατρέπονται ριζικά εις βάρος του.
Πέραν της έκπληξης και του προβληματισμού για το ενδεχόμενο μιας ελληνοϊσραηλινής προσέγγισης και στενής στρατιωτικής συνεργασίας, μεγάλο μέρος του τουρκικού έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου διατείνεται πως το Ισραήλ επιθυμεί να συστρατεύσει την Ελλάδα στα σχέδιά του εναντίον του Ιράν. Επικρατεί στην Τουρκία η άποψη ότι πιθανή «προληπτική» επιδρομή του Ισραήλ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν αποτελεί σοβαρό ενδεχόμενο στο άμεσο μέλλον. Γνωρίζοντας πως δε θα μπορέσει να έχει στη διάθεσή του τον εναέριο χώρο της Τουρκίας στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας επίθεσης, καθώς η Άγκυρα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι στηρίζει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, το Ισραήλ ελπίζει να έχει στη διάθεσή του τον ελληνικό, ισχυρίζονται Τούρκοι αναλυτές, χωρίς όμως να εξηγούν επαρκώς τη θέση τους αυτή. ‘Αλλοι πάλι ισχυρίζονται πως το Ισραήλ φλερτάρει με την Ελλάδα με σκοπό να τη χρησιμοποιήσει εναντίον της Τουρκίας.
Αν και δε φαίνεται η πλέον σοβαρή θεώρηση, κάποιοι στρατηγικοί αναλυτές έφθασαν στο σημείο να ισχυρισθούν πως το Ισραήλ θα προσπαθήσει να προκαλέσει σύγκρουση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, προκειμένου να καταρρακώσει την οικονομία της τελευταίας και να ανοίξει το δρόμο για την απομάκρυνση της κυβέρνησης Έρντογαν. Οι εν λόγω αναλυτές μιλούν σαν το ενδεχόμενο μιας τέτοιας σύρραξης να είναι σοβαρό, και προειδοποιούν πως αυτή θα κατέστρεφε τη διεθνή εικόνα και τις θεαματικές επιτυχίες της τουρκικής διπλωματίας. Κάθε σύγκρουση με την Ελλάδα θα αντιπαρέτασσε την Τουρκία όχι μόνο με τη γειτονική της χώρα, αλλά απευθείας με την ΕΕ και με ολόκληρο το δυτικό στρατόπεδο, εκτιμούν.
Ισραηλινή πηγή γνώστης των διπλωματικών και στρατιωτικών παρασκηνίων της χώρας της δήλωσε στο newstime ότι το Ισραήλ «παλαιόθεν» επιθυμούσε τη σύσφιξη της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Η εν λόγω πηγή τόνισε πως πριν τη σύναψη της συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία το 1996, το Ισραήλ είχε αποπειραθεί να συνάψει συμφωνία με παρόμοιο περιεχόμενο με την Ελλάδα. «Όμως η δική σας πλευρά υπήρξε ψυχρή έναντι της πρότασης αυτής» τόνισε η εν λόγω πηγή, σημειώνοντας πως η άρνηση της Ελλάδος – ενδεχομένως προκειμένου να μη θιγούν οι σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο – οδήγησε στη σύναψη της συμμαχίας με την Τουρκία. «Γνωρίζαμε ωστόσο πως η συμμαχία με μία μουσουλμανική χώρα θα είχε εγγενείς δυσκολίες και πιθανότατα ημερομηνία λήξεως» κατέληξε.
Ανησυχία προκάλεσε σε μεγάλο μέρος του τουρκικού τύπου, αλλά και σε think tanks της χώρας, η είδηση για τη μυστική επίσκεψη του Έλληνα αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αντιναυάρχου Ναυτικού Γεώργιου Καραμαλίκη στο Ισραήλ. Τουρκικές εφημερίδες αναμετάδοσαν την είδηση που δημοσιεύθηκε στη γνωστή ισραηλινή ιστοσελίδα Debka File. Η τελευταία εστιάζει σε ειδήσεις σχετικές με την άμυνα, την ασφάλεια και τη διπλωματία, ενώ διατηρεί προσβάσεις στην Τsahal (τις Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις) και τις μυστικές υπηρεσίες.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Debka File, ο Καραμαλίκης επισκέφθηκε μυστικά το Ισραήλ το Δεκέμβριο και έγινε δεκτός με τιμές ασυνήθιστες προς ξένους στρατιωτικούς παράγοντες. Ξεναγήθηκε δε από τον Ισραηλινό ομόλογό του σε βάσεις που το Ισραήλ θεωρεί καίριας σημασίας, ενώ του δόθηκε η ευκαιρία να περιεργασθεί υποβρύχια, πλοία και οπλικά συστήματα που το Ισραήλ θεωρεί επτασφράγιστα μυστικά, και την ύπαρξή τους αποκαλύπτει μόνο στους στενότερους συμμάχους του. Ανάμεσα σε αυτά, το υποβρύχιο INS Dolphin 800, που θεωρείται το σημαντικότερο όπλο αποτροπής του Ισραήλ.
Η έγκυρη ιστοσελίδα έκανε λόγο για προσέγγιση Ελλάδας – Ισραήλ παράλληλη στην ψύχρανση των σχέσεων Ελλάδος – Τουρκίας, και είδε στην πρόσφατη μυστική επίσκεψη μία ακόμη ένδειξη της προσέγγισης αυτής. Καθώς η Άγκυρα έστρεψε την πλάτη της στον παραδοσιακό σύμμαχό της για να στραφεί προς τη Συρία και το Ιράν, το Ισραήλ αξιολόγησε εκ νέου τη δυνατότητα συμπόρευσης με την Ελλάδα. Ο τουρκικός τύπος αναφέρεται σε «ανταλλαγή επισκέψεων ανάμεσα στην Ελλάδα και το Ισραήλ που δεν μπορούν πια να θεωρηθούν επισκέψεις ρουτίνας».
Τόσο η ισραηλινή ιστοσελίδα, όσο και τα – εν γένει εκνευρισμένα – δημοσιεύματα του τουρκικού τύπου σημειώνουν ότι η στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ δεν είναι νέα, καθώς είχε πραγματοποιηθεί κοινή άσκηση τον Ιούνιο του 2008 ανάμεσα στο ναυτικό και την αεροπορία των δύο χωρών. Το Ισραήλ έσπρωξε κοντύτερα στην Ελλάδα ο αποκλεισμός του από αεροπορική άσκηση του ΝΑΤΟ στην κεντρική Ανατολία, κατά γενική εκτίμηση πολλών Τούρκων αναλυτών.
Παράλληλα, στον τουρκικό τύπο και στις ιστοσελίδες των τουρκικών think tanks μεταφέρονται εκτιμήσεις ισραηλινών στρατιωτικών και αναλυτών, σύμφωνα με τις οποίες η χώρα δεν μπορεί πλέον να εμπιστευθεί την Τουρκία ως στρατηγικό εταίρο. Η Τουρκία εγκατέλειψε το μοντέλο του κοσμικού κράτους και βαίνει προς την ισλαμοποίηση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διατηρήσει στενές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος, διατείνονται οι εν λόγω φωνές από το Ισραήλ.
Η εκτίμηση αυτή, ωστόσο, παραβλέπει το γεγονός ότι το Ισραήλ τήρησε ασυνήθιστα μαλακή για τα δεδομένα της χώρας αυτής στάση στις άγριες φραστικές επιθέσεις και προσβολές που δέχθηκε από Τουρκικής πλευράς. «Κατάπιε» την προσβολή του Νταβός τον Ιανουάριο του 2009, ενώ ζήτησε συγγνώμη από την Τουρκία για την απρεπή συμπεριφορά του αναπληρωτή υπουργού εξωτερικών Ντάνι Αγιαλόν προς τον Τούρκο πρέσβυ τον τρέχοντα μήνα. Η Τουρκία θεωρείται ακόμη πολύ σημαντική για το Ισραήλ, που πασχίζει να διατηρήσει αξιοπρεπείς σχέσεις με την Άγκυρα προκειμένου να μη δει τις περιφερειακές ισορροπίες να ανατρέπονται ριζικά εις βάρος του.
Πέραν της έκπληξης και του προβληματισμού για το ενδεχόμενο μιας ελληνοϊσραηλινής προσέγγισης και στενής στρατιωτικής συνεργασίας, μεγάλο μέρος του τουρκικού έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου διατείνεται πως το Ισραήλ επιθυμεί να συστρατεύσει την Ελλάδα στα σχέδιά του εναντίον του Ιράν. Επικρατεί στην Τουρκία η άποψη ότι πιθανή «προληπτική» επιδρομή του Ισραήλ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν αποτελεί σοβαρό ενδεχόμενο στο άμεσο μέλλον. Γνωρίζοντας πως δε θα μπορέσει να έχει στη διάθεσή του τον εναέριο χώρο της Τουρκίας στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας επίθεσης, καθώς η Άγκυρα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι στηρίζει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, το Ισραήλ ελπίζει να έχει στη διάθεσή του τον ελληνικό, ισχυρίζονται Τούρκοι αναλυτές, χωρίς όμως να εξηγούν επαρκώς τη θέση τους αυτή. ‘Αλλοι πάλι ισχυρίζονται πως το Ισραήλ φλερτάρει με την Ελλάδα με σκοπό να τη χρησιμοποιήσει εναντίον της Τουρκίας.
Αν και δε φαίνεται η πλέον σοβαρή θεώρηση, κάποιοι στρατηγικοί αναλυτές έφθασαν στο σημείο να ισχυρισθούν πως το Ισραήλ θα προσπαθήσει να προκαλέσει σύγκρουση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, προκειμένου να καταρρακώσει την οικονομία της τελευταίας και να ανοίξει το δρόμο για την απομάκρυνση της κυβέρνησης Έρντογαν. Οι εν λόγω αναλυτές μιλούν σαν το ενδεχόμενο μιας τέτοιας σύρραξης να είναι σοβαρό, και προειδοποιούν πως αυτή θα κατέστρεφε τη διεθνή εικόνα και τις θεαματικές επιτυχίες της τουρκικής διπλωματίας. Κάθε σύγκρουση με την Ελλάδα θα αντιπαρέτασσε την Τουρκία όχι μόνο με τη γειτονική της χώρα, αλλά απευθείας με την ΕΕ και με ολόκληρο το δυτικό στρατόπεδο, εκτιμούν.
Ισραηλινή πηγή γνώστης των διπλωματικών και στρατιωτικών παρασκηνίων της χώρας της δήλωσε στο newstime ότι το Ισραήλ «παλαιόθεν» επιθυμούσε τη σύσφιξη της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Η εν λόγω πηγή τόνισε πως πριν τη σύναψη της συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία το 1996, το Ισραήλ είχε αποπειραθεί να συνάψει συμφωνία με παρόμοιο περιεχόμενο με την Ελλάδα. «Όμως η δική σας πλευρά υπήρξε ψυχρή έναντι της πρότασης αυτής» τόνισε η εν λόγω πηγή, σημειώνοντας πως η άρνηση της Ελλάδος – ενδεχομένως προκειμένου να μη θιγούν οι σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο – οδήγησε στη σύναψη της συμμαχίας με την Τουρκία. «Γνωρίζαμε ωστόσο πως η συμμαχία με μία μουσουλμανική χώρα θα είχε εγγενείς δυσκολίες και πιθανότατα ημερομηνία λήξεως» κατέληξε.
Ποιος στέκεται εμπόδιο στα σχέδια της Τουρκίας
Γράφει ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας , 27 Ιαν,
Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας για ηγετικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή φαίνεται πως «σκαλώνουν» σε δύο μέτωπα. Το πρώτο είναι ο διακεκηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης Έρντογαν να αναλάβει ρόλο μεσολαβητή στο Μεσανατολικό. Οι Τουρκικές φιλοδοξίες ανάληψης ενός δύσκολου έργου προσκρούουν στην αντίθεση πολλών μελών της Ισραηλινής κυβέρνησης στην ιδέα να ανατεθεί ένας τόσο σημαντικός ρόλος σε μία μουσουλμανική χώρα, και δη σε μία κυβέρνηση ισλαμικών καταβολών. Το δεύτερο μέτωπο όπου η βιασύνη της Τουρκίας να «δώσει τέλος σε όλες τις διαφορές με τους γείτονές της» δε φαίνεται πως θα φέρει γρήγορα τα επιθυμητά από την Άγκυρα αποτελέσματα είναι η προσέγγιση με την Αρμενία.
Πέρσι τον Οκτώβριο υπεγράφη στη Ζυρίχη «οδικός χάρτης» από τους υπουργούς εξωτερικών Αρμενίας και Τουρκίας, Έντουαρντ Ναλμπαντιάν και Αχμέτ Νταβούτογλου, για την καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Για υπογραφή της συμφωνίας άσκησε πιέσεις η Χίλαρι Κλίντον, που παρέστη στη Ζυρίχη και αποτέλεσε σημαντικό έργο πυρόσβεσης στις μεταξύ των πλευρών εντάσεις. Τουρκία και Αρμενία δεν απέκτησαν ποτέ διπλωματικές σχέσεις, ενώ η Τουρκία αποφάσισε να κλείσει το 1993 τα σύνορά της με την Αρμενία προκειμένου να εξαναγκάσει την τελευταία σε παραχωρήσεις στο μέτωπο του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ).
Στην προοπτική της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων ορθώνονται δύο ανυπέρβλητα, πιστεύουν πολλοί, εμπόδια. Το πρώτο, αφορά την Αρμενική Γενοκτονία, η αναγνώριση της οποίας αποτελεί – σύμφωνα με το σύνταγμα και τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της Αρμενικής Δημοκρατίας – κρατική πολιτική και στόχο της τελευταίας. Αντίθετα, η συστηματική εκστρατεία άρνησής της, αλλά και η προβολή της θέσης ότι οι Αρμένιοι ήταν αυτοί που κατέσφαξαν τους Τούρκους και όχι το αντίθετο, αποτελεί την επίσημη πολιτική του τουρκικού κράτους. Εξίσου επίσημη πολιτική η απουσία της λέξης «Αρμενικός» από σχεδόν όλα τα σχετικά μνημεία στην Ανατολία, αλλά και ο εκτουρκισμός των Αρμενικών ονομάτων. Παρά τις εκκλήσεις επιφανών διανοουμένων και την υπογραφή δηλώσεων από χιλιάδες Τούρκους με τις οποίες ζητείται συγγνώμη από το Αρμενικό έθνος για το 1915, η κρατική πολιτική δε φαίνεται πως δύναται να αλλάξει συντόμως. Οι στρατευμένοι ιστορικοί του κράτους και η «εθνικόφρων» διανόηση, αλλά και το σύνολο των μεγάλων κομμάτων της Τουρκίας, δεν προτίθενται να υπαναχωρήσουν από τις θέσεις τους.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αρμενικής Δημοκρατίας εξέδωσε μες στον Ιανουάριο απόφαση που έδοσε το πράσινο φως στην υπογραφή, από την Αρμενική εθνοσυνέλευση, του πρωτοκόλλου της Ζυρίχης, σημειώνοντας ότι δεν αντίκειται στο Αρμενικό Σύνταγμα. Ωστόσο, το δικαστήριο επεσήμανε πως η υπογραφή έρχεται σε αντίθεση με την Αρμενική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, καθώς αυτή δεν αφήνει περιθώρια «διπλωματικής διαπραγμάτευσης» των θέσεων για την Αρμενική Γενοκτονία. Τόνισε στην απόφασή του πως η εφαρμογή του πρωτοκόλλου δεν μπορεί να έλθει σε αντίθεση με την Αρμενική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, να θέσει δηλαδή το ζήτημα της Γενοκτονίας σε διαπραγμάτευση. Η απόφαση προκάλεσε νευρικότητα και εξοργισμένες δηλώσεις στην Άγκυρα. Η Τουρκική θέση είναι πως οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μπορούν να εκκινήσουν μόνο χωρίς τη θέση προϋποθέσεων από τις πλευρές.
Η εν λόγω τουρκική θέση, ωστόσο, δε φαίνεται ειλικρινής. Το μεν πρωτόκολλο της Ζυρίχης προβλέπει τη σύσταση «μικτής επιτροπής ιστορικών» που θα εξετάσει «αμερόληπτα» τα γεγονότα του 1915 και το εάν όντως δύνανται να χαρακτηρισθούν γενοκτονία. Ωστόσο, η πρόταση φαίνεται μάλλον κωμική δεδομένων των τουρκικών επίσημων θέσεων. Η ίδια κυβέρνηση Έρντογαν είχε στο παρελθόν προτείνει για την προεδρία της Τουρκικής αποστολής στην επιτροπή τον τότε πρόεδρο του Τουρκικού Οργανισμού Ιστορίας Γιουσούφ Χαλάτσογλου, προκαλώντας το γέλωτα της προοδευτικής διανόησης της χώρας. Ο Χαλάτσογλου έχει επανειλημμένα δηλώσει πως υπήρξε γενοκτονία το 1915, αλλά αυτή ήταν γενοκτονία Τούρκων και Κούρδων που κατέσφαξαν ένοπλες συμμορίες Αρμενίων (!).
Την επαύριο των μαζικών διαδηλώσεων διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Χραντ Ντινκ, ο Χαλάτσογλου είχε φθάσει στο σημείο να κατηγορήσει τον τύπο ότι «πολλαπλασίασε» τον αριθμό των συμμετεχόντων στις πορείες. Ισχυρίσθηκε ότι οι δημοσιογράφοι προσμέτρησαν και τα κυκλικά πανώ ως κεφάλια διαδηλωτών. «Διαδήλωσαν κάποιοι Αρμένιοι και κάποιοι Τούρκοι προβοκάτορες από συγκεκριμένο πολιτικό χώρο» είχε δηλώσεις. Πολλοί στην Τουρκία αναρωτιούνται εάν νοείται διάλογος με τέτοια πρόσωπα. Παρότι ο Χαλάτσογλου απομακρύνθηκε από την προεδρία του Τουρκικού Οργανισμού Ιστορίας μετά από 14 χρόνια θητείας, όπου και διαμόρφωσε τη «σκληρή αντεπίθεση» με τις θέσεις περί γενοκτονίας των Τούρκων, η νοοτροπία που εκπροσωπεί κυριαρχεί απόλυτα τόσο στο ίδρυμα, όσο και στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Ομολογουμένως για τους Αρμενίους, που βλέπουν στις τουρκικές θέσεις της άρνησης και των ψευδών ισχυρισμών ότι τα τουρκικά θύματα των σφαγών από Αρμενίους (που όντως έλαβαν χώρα) ένα δεύτερο θάνατο των ομοεθνών τους, η μη θέση της Γενοκτονίας ως προϋπόθεσης είναι μία βαριά υποχώρηση. Παράλληλα, η ίδια η Τουρκία φαίνεται πως θέτει ως όρο για το άνοιγμα των συνόρων της με την Αρμενία της αποχώρηση των Αρμενικών δυνάμεων από το Αρτσάχ. Η Τουρκία θεωρεί τον Αρμενικό θύλακα ως κατεχόμενο τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Δεδομένου ωστόσο, ότι η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο για την προστασία των ομοεθνών της, και ότι συντηρεί το εκεί κατοχικό καθεστώς, η επίκληση του διεθνούς δικαίου και της ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν δεν είναι ενδεικτική καλών προθέσεων ή σοβαρότητας εκ μέρους της Άγκυρας. Η τελευταία επικαλείται την αρχή της αυτοδιάθεσης όπου θεωρεί πως η εφαρμογή της τη συμφέρει (Κόσοβο, Βοσνία, Βόρεια Κύπρο) και την αποκλείει εκεί όπου τα συμφέροντά της θίγονται (Κούρδοι της Τουρκίας, Ιρακινό Κουρδιστάν, Αρτσάχ). Η στάση αυτή αποδεικνύει την έλλειψη καλής πίστεως, τονίζουν πολλοί Αρμένιοι αναλυτές, που ατενίζουν την Τουρκία με βαθιά καχυποψία.
Παρά τις υπογραφές της Ζυρίχης, η συμφωνία φαίνεται πως θα «μπλοκαρισθεί» κατά το στάδιο της υπογραφής στα κοινοβούλια των δύο χωρών. Ήδη στην Τουρκία, η ανίερη συμμαχία του κεμαλικού CHP και του ακροδεξιού ΜΗΡ έχει ανακοινώσει πως θα την καταψηφίσει, ενώ δεν αποκλείεται αυτή να καταψηφισθεί και από πολλούς βουλευτές του κυβερνώντος ΑΚΡ. Στην Αρμενία, οι επανειλημμένες τουρκικές υπενθυμίσεις ότι η Τουρκία βρίσκεται σε ισχυρότερη θέση διπλωματικά και οικονομικά έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα δυσαρέσκειας και διογκούμενης αγανάκτησης. «Αν δε σας ενοχλεί το χάλι στο οποίο ζείτε, τότε μη συζητήστε μαζί μας. Εμείς καμμία ανάγκη δε σας έχουμε» είναι το μήνυμα που στέλνουν Τούρκοι αναλυτές αλλά και κυβερνητικοί παράγοντες προς την Αρμενία. Αναφέρονται βέβαια στις οικονομικές ζημίες που προκαλεί στη μικρή ορεινή χώρα ο αποκλεισμός της, λόγω του κλεισίματος των συνόρων.
Μάλλον τυφλωμένη από τις θεαματικές της διπλωματικές επιτυχίες στον Αραβικό κόσμο, και δη με τη Συρία, η κυβέρνηση Έρντογαν παρουσιάζει μία έπαρση έναντι της Αρμενίας. Αλλά η Αρμενία δεν είναι Συρία, ώστε να εκβιασθεί σε μονομερείς παραχωρήσεις ώστε να βγει από την απομόνωση (η Συρία αναγνώρισε, κατά τη διάρκεια της Συροτουρκικής προσέγγισης, την τουρκική κυριαρχία στην περιοχή του Χατάυ, που η Τουρκία υφήρπαξε από το γαλλικό τότε προτεκτοράτο της Συρίας με ένα «στημένο» δημοψήφισμα το 1938).
Στην Τουρκία, η αναγνώριση από το κράτος της Αρμενικής Γενοκτονίας, όπως ζητούν πια πολλοί διανοούμενοι ανοικτά, προσκρούει σε ανησυχίες για ενδεχόμενα αιτήματα αποζημιώσεων και εδαφικών παραχωρήσεων προς την Αρμενία. Ωστόσο, με δηλώσεις τους στον τύπο, συνταξιούχοι πρέσβεις κατηγορούν την κυβέρνηση πως μετά την αντίδραση στρατού, εθνικιστών και δικαιοσύνης κατά της πολιτικής ανοιγμάτων στο Κουρδικό επιχειρεί να μην «προκαλέσει» στο ζήτημα της Αρμενίας, τουλάχιστον προς το παρόν. Αντί να βλέπει θετικά την απόφαση του Αρμενικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που ουσιαστικά «λύνει τα χέρια» της Αρμενικής κυβέρνησης, το επιτελείο του Έρντογαν προσκολλάται στην αναφορά στη Γενοκτονία.
Στην περίπτωση της Αρμενίας, η Τουρκία δε θα πρέπει να θεωρεί σίγουρο πως θα επαναλάβει το τουρκοσυριακό μοντέλο ετεροβαρούς επιρροής, όπου η Τουρκία καθορίζει τις εξελίξεις και επιβάλει εν πολλοίς τη γραμμή της. Οφείλει να επανεξετάσει τις θέσεις της, αλλά και να αναρωτηθεί εάν όντως επιθυμεί την προσέγγιση με τη μικρή χώρα του Καυκάσου και για ποιον ακριβώς λόγο, πέραν της αύξησης του στρατηγικού της βάρους στην Καυκασία. Εάν προτίθεται να επανεξετάσει τις σελίδες της πρόσφατης ιστορίας της που καταρρακώνουν το διεθνές γόητρο της Τουρκίας και την εικόνα των Τούρκων διεθνώς. Μεγάλο μέρος της Τουρκικής κοινωνίας ζητά την κάθαρση αυτή, αλλά οι πολιτικές αρχές δε φαίνονται ακόμη ώριμες να την επιδιώξουν. Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω κάθαρση μοιάζει απαραίτητη για τη βελτίωση της διεθνούς εικόνας της χώρας και της γενικής αποδοχής της ως ανήκουσας στον ανεπτυγμένο, ήτοι τον ελεύθερο και δημοκρατικό, κόσμο.
Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας για ηγετικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή φαίνεται πως «σκαλώνουν» σε δύο μέτωπα. Το πρώτο είναι ο διακεκηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης Έρντογαν να αναλάβει ρόλο μεσολαβητή στο Μεσανατολικό. Οι Τουρκικές φιλοδοξίες ανάληψης ενός δύσκολου έργου προσκρούουν στην αντίθεση πολλών μελών της Ισραηλινής κυβέρνησης στην ιδέα να ανατεθεί ένας τόσο σημαντικός ρόλος σε μία μουσουλμανική χώρα, και δη σε μία κυβέρνηση ισλαμικών καταβολών. Το δεύτερο μέτωπο όπου η βιασύνη της Τουρκίας να «δώσει τέλος σε όλες τις διαφορές με τους γείτονές της» δε φαίνεται πως θα φέρει γρήγορα τα επιθυμητά από την Άγκυρα αποτελέσματα είναι η προσέγγιση με την Αρμενία.
Πέρσι τον Οκτώβριο υπεγράφη στη Ζυρίχη «οδικός χάρτης» από τους υπουργούς εξωτερικών Αρμενίας και Τουρκίας, Έντουαρντ Ναλμπαντιάν και Αχμέτ Νταβούτογλου, για την καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Για υπογραφή της συμφωνίας άσκησε πιέσεις η Χίλαρι Κλίντον, που παρέστη στη Ζυρίχη και αποτέλεσε σημαντικό έργο πυρόσβεσης στις μεταξύ των πλευρών εντάσεις. Τουρκία και Αρμενία δεν απέκτησαν ποτέ διπλωματικές σχέσεις, ενώ η Τουρκία αποφάσισε να κλείσει το 1993 τα σύνορά της με την Αρμενία προκειμένου να εξαναγκάσει την τελευταία σε παραχωρήσεις στο μέτωπο του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ).
Στην προοπτική της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων ορθώνονται δύο ανυπέρβλητα, πιστεύουν πολλοί, εμπόδια. Το πρώτο, αφορά την Αρμενική Γενοκτονία, η αναγνώριση της οποίας αποτελεί – σύμφωνα με το σύνταγμα και τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της Αρμενικής Δημοκρατίας – κρατική πολιτική και στόχο της τελευταίας. Αντίθετα, η συστηματική εκστρατεία άρνησής της, αλλά και η προβολή της θέσης ότι οι Αρμένιοι ήταν αυτοί που κατέσφαξαν τους Τούρκους και όχι το αντίθετο, αποτελεί την επίσημη πολιτική του τουρκικού κράτους. Εξίσου επίσημη πολιτική η απουσία της λέξης «Αρμενικός» από σχεδόν όλα τα σχετικά μνημεία στην Ανατολία, αλλά και ο εκτουρκισμός των Αρμενικών ονομάτων. Παρά τις εκκλήσεις επιφανών διανοουμένων και την υπογραφή δηλώσεων από χιλιάδες Τούρκους με τις οποίες ζητείται συγγνώμη από το Αρμενικό έθνος για το 1915, η κρατική πολιτική δε φαίνεται πως δύναται να αλλάξει συντόμως. Οι στρατευμένοι ιστορικοί του κράτους και η «εθνικόφρων» διανόηση, αλλά και το σύνολο των μεγάλων κομμάτων της Τουρκίας, δεν προτίθενται να υπαναχωρήσουν από τις θέσεις τους.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αρμενικής Δημοκρατίας εξέδωσε μες στον Ιανουάριο απόφαση που έδοσε το πράσινο φως στην υπογραφή, από την Αρμενική εθνοσυνέλευση, του πρωτοκόλλου της Ζυρίχης, σημειώνοντας ότι δεν αντίκειται στο Αρμενικό Σύνταγμα. Ωστόσο, το δικαστήριο επεσήμανε πως η υπογραφή έρχεται σε αντίθεση με την Αρμενική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, καθώς αυτή δεν αφήνει περιθώρια «διπλωματικής διαπραγμάτευσης» των θέσεων για την Αρμενική Γενοκτονία. Τόνισε στην απόφασή του πως η εφαρμογή του πρωτοκόλλου δεν μπορεί να έλθει σε αντίθεση με την Αρμενική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, να θέσει δηλαδή το ζήτημα της Γενοκτονίας σε διαπραγμάτευση. Η απόφαση προκάλεσε νευρικότητα και εξοργισμένες δηλώσεις στην Άγκυρα. Η Τουρκική θέση είναι πως οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μπορούν να εκκινήσουν μόνο χωρίς τη θέση προϋποθέσεων από τις πλευρές.
Η εν λόγω τουρκική θέση, ωστόσο, δε φαίνεται ειλικρινής. Το μεν πρωτόκολλο της Ζυρίχης προβλέπει τη σύσταση «μικτής επιτροπής ιστορικών» που θα εξετάσει «αμερόληπτα» τα γεγονότα του 1915 και το εάν όντως δύνανται να χαρακτηρισθούν γενοκτονία. Ωστόσο, η πρόταση φαίνεται μάλλον κωμική δεδομένων των τουρκικών επίσημων θέσεων. Η ίδια κυβέρνηση Έρντογαν είχε στο παρελθόν προτείνει για την προεδρία της Τουρκικής αποστολής στην επιτροπή τον τότε πρόεδρο του Τουρκικού Οργανισμού Ιστορίας Γιουσούφ Χαλάτσογλου, προκαλώντας το γέλωτα της προοδευτικής διανόησης της χώρας. Ο Χαλάτσογλου έχει επανειλημμένα δηλώσει πως υπήρξε γενοκτονία το 1915, αλλά αυτή ήταν γενοκτονία Τούρκων και Κούρδων που κατέσφαξαν ένοπλες συμμορίες Αρμενίων (!).
Την επαύριο των μαζικών διαδηλώσεων διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Χραντ Ντινκ, ο Χαλάτσογλου είχε φθάσει στο σημείο να κατηγορήσει τον τύπο ότι «πολλαπλασίασε» τον αριθμό των συμμετεχόντων στις πορείες. Ισχυρίσθηκε ότι οι δημοσιογράφοι προσμέτρησαν και τα κυκλικά πανώ ως κεφάλια διαδηλωτών. «Διαδήλωσαν κάποιοι Αρμένιοι και κάποιοι Τούρκοι προβοκάτορες από συγκεκριμένο πολιτικό χώρο» είχε δηλώσεις. Πολλοί στην Τουρκία αναρωτιούνται εάν νοείται διάλογος με τέτοια πρόσωπα. Παρότι ο Χαλάτσογλου απομακρύνθηκε από την προεδρία του Τουρκικού Οργανισμού Ιστορίας μετά από 14 χρόνια θητείας, όπου και διαμόρφωσε τη «σκληρή αντεπίθεση» με τις θέσεις περί γενοκτονίας των Τούρκων, η νοοτροπία που εκπροσωπεί κυριαρχεί απόλυτα τόσο στο ίδρυμα, όσο και στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Ομολογουμένως για τους Αρμενίους, που βλέπουν στις τουρκικές θέσεις της άρνησης και των ψευδών ισχυρισμών ότι τα τουρκικά θύματα των σφαγών από Αρμενίους (που όντως έλαβαν χώρα) ένα δεύτερο θάνατο των ομοεθνών τους, η μη θέση της Γενοκτονίας ως προϋπόθεσης είναι μία βαριά υποχώρηση. Παράλληλα, η ίδια η Τουρκία φαίνεται πως θέτει ως όρο για το άνοιγμα των συνόρων της με την Αρμενία της αποχώρηση των Αρμενικών δυνάμεων από το Αρτσάχ. Η Τουρκία θεωρεί τον Αρμενικό θύλακα ως κατεχόμενο τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Δεδομένου ωστόσο, ότι η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο για την προστασία των ομοεθνών της, και ότι συντηρεί το εκεί κατοχικό καθεστώς, η επίκληση του διεθνούς δικαίου και της ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν δεν είναι ενδεικτική καλών προθέσεων ή σοβαρότητας εκ μέρους της Άγκυρας. Η τελευταία επικαλείται την αρχή της αυτοδιάθεσης όπου θεωρεί πως η εφαρμογή της τη συμφέρει (Κόσοβο, Βοσνία, Βόρεια Κύπρο) και την αποκλείει εκεί όπου τα συμφέροντά της θίγονται (Κούρδοι της Τουρκίας, Ιρακινό Κουρδιστάν, Αρτσάχ). Η στάση αυτή αποδεικνύει την έλλειψη καλής πίστεως, τονίζουν πολλοί Αρμένιοι αναλυτές, που ατενίζουν την Τουρκία με βαθιά καχυποψία.
Παρά τις υπογραφές της Ζυρίχης, η συμφωνία φαίνεται πως θα «μπλοκαρισθεί» κατά το στάδιο της υπογραφής στα κοινοβούλια των δύο χωρών. Ήδη στην Τουρκία, η ανίερη συμμαχία του κεμαλικού CHP και του ακροδεξιού ΜΗΡ έχει ανακοινώσει πως θα την καταψηφίσει, ενώ δεν αποκλείεται αυτή να καταψηφισθεί και από πολλούς βουλευτές του κυβερνώντος ΑΚΡ. Στην Αρμενία, οι επανειλημμένες τουρκικές υπενθυμίσεις ότι η Τουρκία βρίσκεται σε ισχυρότερη θέση διπλωματικά και οικονομικά έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα δυσαρέσκειας και διογκούμενης αγανάκτησης. «Αν δε σας ενοχλεί το χάλι στο οποίο ζείτε, τότε μη συζητήστε μαζί μας. Εμείς καμμία ανάγκη δε σας έχουμε» είναι το μήνυμα που στέλνουν Τούρκοι αναλυτές αλλά και κυβερνητικοί παράγοντες προς την Αρμενία. Αναφέρονται βέβαια στις οικονομικές ζημίες που προκαλεί στη μικρή ορεινή χώρα ο αποκλεισμός της, λόγω του κλεισίματος των συνόρων.
Μάλλον τυφλωμένη από τις θεαματικές της διπλωματικές επιτυχίες στον Αραβικό κόσμο, και δη με τη Συρία, η κυβέρνηση Έρντογαν παρουσιάζει μία έπαρση έναντι της Αρμενίας. Αλλά η Αρμενία δεν είναι Συρία, ώστε να εκβιασθεί σε μονομερείς παραχωρήσεις ώστε να βγει από την απομόνωση (η Συρία αναγνώρισε, κατά τη διάρκεια της Συροτουρκικής προσέγγισης, την τουρκική κυριαρχία στην περιοχή του Χατάυ, που η Τουρκία υφήρπαξε από το γαλλικό τότε προτεκτοράτο της Συρίας με ένα «στημένο» δημοψήφισμα το 1938).
Στην Τουρκία, η αναγνώριση από το κράτος της Αρμενικής Γενοκτονίας, όπως ζητούν πια πολλοί διανοούμενοι ανοικτά, προσκρούει σε ανησυχίες για ενδεχόμενα αιτήματα αποζημιώσεων και εδαφικών παραχωρήσεων προς την Αρμενία. Ωστόσο, με δηλώσεις τους στον τύπο, συνταξιούχοι πρέσβεις κατηγορούν την κυβέρνηση πως μετά την αντίδραση στρατού, εθνικιστών και δικαιοσύνης κατά της πολιτικής ανοιγμάτων στο Κουρδικό επιχειρεί να μην «προκαλέσει» στο ζήτημα της Αρμενίας, τουλάχιστον προς το παρόν. Αντί να βλέπει θετικά την απόφαση του Αρμενικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που ουσιαστικά «λύνει τα χέρια» της Αρμενικής κυβέρνησης, το επιτελείο του Έρντογαν προσκολλάται στην αναφορά στη Γενοκτονία.
Στην περίπτωση της Αρμενίας, η Τουρκία δε θα πρέπει να θεωρεί σίγουρο πως θα επαναλάβει το τουρκοσυριακό μοντέλο ετεροβαρούς επιρροής, όπου η Τουρκία καθορίζει τις εξελίξεις και επιβάλει εν πολλοίς τη γραμμή της. Οφείλει να επανεξετάσει τις θέσεις της, αλλά και να αναρωτηθεί εάν όντως επιθυμεί την προσέγγιση με τη μικρή χώρα του Καυκάσου και για ποιον ακριβώς λόγο, πέραν της αύξησης του στρατηγικού της βάρους στην Καυκασία. Εάν προτίθεται να επανεξετάσει τις σελίδες της πρόσφατης ιστορίας της που καταρρακώνουν το διεθνές γόητρο της Τουρκίας και την εικόνα των Τούρκων διεθνώς. Μεγάλο μέρος της Τουρκικής κοινωνίας ζητά την κάθαρση αυτή, αλλά οι πολιτικές αρχές δε φαίνονται ακόμη ώριμες να την επιδιώξουν. Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω κάθαρση μοιάζει απαραίτητη για τη βελτίωση της διεθνούς εικόνας της χώρας και της γενικής αποδοχής της ως ανήκουσας στον ανεπτυγμένο, ήτοι τον ελεύθερο και δημοκρατικό, κόσμο.
Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2010
Συνάντηση Δρούτσα-Σπίντελεγκερ με θέμα την Ατζέντα 2014
Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010
επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος
Την πρωτοβουλία για την αποστολή κοινής επιστολής προς όλους τους υπουργούς Εξωτερικώνς των κρατών-μελών της ΕΕ έλαβαν ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ, Δ.Δρούτσας και ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας, Μίκαελ Σπίντελεγκερ, προκειμένου να προωθηθεί η ιδέα της ενταξιακής πορείας των χωρών της Βαλκανικής με ορίζοντα το 2014.
Ολιγόλεπτη συνάντηση με τον Αυστριακό υπουργό Εξωτερικών είχε και ο πρωθυπουργός, Γ.Παπανδρέου.
«Σκοπός μας είναι να γίνουν περαιτέρω κοινές κινήσεις. Ελλάδα και Αυστρία έχουν κοινά συμφέροντα. Η Ελλάδα είναι στο κέντρο της περιοχής. Η Αυστρία έχει ένα πολύ πλούσιο παρελθόν και ιστορία στα Βαλκάνια. Οι κοινές δράσεις θα βοηθήσουν ουσιαστικά στο στόχο της ευρωπαϊκής ένταξης», δήλωσε ο κ.Δρούτσας.
Επισήμανε, ακόμη, ότι έχει διαπιστωθεί πως η δυναμική της πορείας έχει χαθεί τα τελευταία χρόνια και ότι «το 2014 είναι μία ευκαιρία, είναι ημερομηνία-ορόσημο γιατί συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. «Ευελπιστούμε ότι η ΕΕ θα αναλάβει τις ευθύνες της για να συμβάλλει καθοριστικά στην ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή».
Από την πλευρά του, ο κ.Σπίντελεγκερ τόνισε ότι το 2010 είναι μια χρονιά ορόσημο, μια κατάλληλη ημερομηνία για να ξεπεραστούν εμπόδια και αποκλεισμοί, προκειμένου να έρθουν τα Βαλκάνια πιο κοντά στην ΕΕ.
Αναφερόμενος στα δημοσιεύματα που φέρουν την Τουρκία να σχεδιάζει τη δημιουργία έντασης στο Αιγαίο ο κ.Δρούτσας τόνισε ότι οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας είναι «ενδεικτικές μιας νοοτροπίας που συντηρείται σε κύκλους της γειτονικής χώρας και είναι ενδεικτικές των εμποδίων που αντιμετωπίζουμε στην προσπάθεια οικοδόμησης σχέσεων εμπιστοσύνης και συνεργασίας με την Τουρκία». Εξέφρασε μάλιστα την δυσαρέσκεια και τη λύπη του για τα σενάρια αυτά.
Σχετικά με το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ ο κ.Δρούτσας εξέφρασε την ελπίδα ότι τα Σκόπια θα δείξουν την ίδια εποικοδομητική διάθεση και συμπεριφορά με την χώρα μας και πρόσθεσε ότι η ενταξιακή προοπτική των χωρών της Βαλκανικής ισχύει και για την ΠΓΔΜ, που οφείλει να δείξει θετική στάση στο θέμα αυτό.
Απαντώντας στο ίδιο θέμα ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι το ευαίσθητο αυτό θέμα πρέπει να λυθεί και για να υπάρξει λύση πρέπει να προσέλθουν σε εποικοδομητικό διάλογο με κατανόηση.
Εξέφρασε μάλιστα την ελπίδα ότι η ελληνική πρωτοβουλία για την ενταξιακή προοπτική των γειτονικών χωρών θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος
Την πρωτοβουλία για την αποστολή κοινής επιστολής προς όλους τους υπουργούς Εξωτερικώνς των κρατών-μελών της ΕΕ έλαβαν ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ, Δ.Δρούτσας και ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας, Μίκαελ Σπίντελεγκερ, προκειμένου να προωθηθεί η ιδέα της ενταξιακής πορείας των χωρών της Βαλκανικής με ορίζοντα το 2014.
Ολιγόλεπτη συνάντηση με τον Αυστριακό υπουργό Εξωτερικών είχε και ο πρωθυπουργός, Γ.Παπανδρέου.
«Σκοπός μας είναι να γίνουν περαιτέρω κοινές κινήσεις. Ελλάδα και Αυστρία έχουν κοινά συμφέροντα. Η Ελλάδα είναι στο κέντρο της περιοχής. Η Αυστρία έχει ένα πολύ πλούσιο παρελθόν και ιστορία στα Βαλκάνια. Οι κοινές δράσεις θα βοηθήσουν ουσιαστικά στο στόχο της ευρωπαϊκής ένταξης», δήλωσε ο κ.Δρούτσας.
Επισήμανε, ακόμη, ότι έχει διαπιστωθεί πως η δυναμική της πορείας έχει χαθεί τα τελευταία χρόνια και ότι «το 2014 είναι μία ευκαιρία, είναι ημερομηνία-ορόσημο γιατί συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. «Ευελπιστούμε ότι η ΕΕ θα αναλάβει τις ευθύνες της για να συμβάλλει καθοριστικά στην ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή».
Από την πλευρά του, ο κ.Σπίντελεγκερ τόνισε ότι το 2010 είναι μια χρονιά ορόσημο, μια κατάλληλη ημερομηνία για να ξεπεραστούν εμπόδια και αποκλεισμοί, προκειμένου να έρθουν τα Βαλκάνια πιο κοντά στην ΕΕ.
Αναφερόμενος στα δημοσιεύματα που φέρουν την Τουρκία να σχεδιάζει τη δημιουργία έντασης στο Αιγαίο ο κ.Δρούτσας τόνισε ότι οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας είναι «ενδεικτικές μιας νοοτροπίας που συντηρείται σε κύκλους της γειτονικής χώρας και είναι ενδεικτικές των εμποδίων που αντιμετωπίζουμε στην προσπάθεια οικοδόμησης σχέσεων εμπιστοσύνης και συνεργασίας με την Τουρκία». Εξέφρασε μάλιστα την δυσαρέσκεια και τη λύπη του για τα σενάρια αυτά.
Σχετικά με το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ ο κ.Δρούτσας εξέφρασε την ελπίδα ότι τα Σκόπια θα δείξουν την ίδια εποικοδομητική διάθεση και συμπεριφορά με την χώρα μας και πρόσθεσε ότι η ενταξιακή προοπτική των χωρών της Βαλκανικής ισχύει και για την ΠΓΔΜ, που οφείλει να δείξει θετική στάση στο θέμα αυτό.
Απαντώντας στο ίδιο θέμα ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι το ευαίσθητο αυτό θέμα πρέπει να λυθεί και για να υπάρξει λύση πρέπει να προσέλθουν σε εποικοδομητικό διάλογο με κατανόηση.
Εξέφρασε μάλιστα την ελπίδα ότι η ελληνική πρωτοβουλία για την ενταξιακή προοπτική των γειτονικών χωρών θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Η «Ατζέντα 2014» στο επίκεντρο της συνάντησης Παπανδρέου - Μπορίσοφ
15-01-2010
επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος
Στις συζητήσεις που είχαμε με τον Μπόικο Μπορίσοφ διαπιστώσαμε το άριστο επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών μας, ενώ παράλληλα η σημερινή συνάντηση σηματοδοτεί και ένα νέο ξεκίνημα για μια πιο δυναμική στάση στις διμερείς μας σχέσεις, δήλωσε ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου, μετά τη διμερή συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, στη παραμεθόρια πόλη Ζλάτογκραντ.
Νωρίτερα, οι δύο πρωθυπουργοί είχαν εγκαινιάσει στη διασυνοριακή οδό Θερμών- Ζλάτογκραντ.
Ο κ. Παπανδρέου είπε ότι προσβλέπει σε σχέσεις - πρότυπο στην οικονομία, το εμπόριο, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το περιβάλλον και τον πολιτισμό και τις σχέσεις μεταξύ των δύο λαών, σχέσεις οι οποίες, οπως είπε, μπορούν να αποτελέσουν και μοντέλο διμερών σχέσεων για όλα τα Βαλκάνια.
Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι το γεγονός πως η Βουλγαρία είναι πλήρες μέλος της ΕΕ δίνει περισσότερες δυνατότητες για τις διμερείς αυτές σχέσεις, για την προώθηση της ένταξης των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ ως το 2014 και την επίλυση λεπτών προβλημάτων στην περιοχή.
Ο κ. Παπανδρέου είπε επίσης ότι διαπίστωσε πως ο Βούλγαρος ομόλογός του είναι και αυτός αποφασισμένος ώστε να προχωρήσουν οι δύο χώρες μαζί με τις καλύτερες προοπτικές.
Από τη μεριά του, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός επανέλαβε ότι είναι τιμή για τη Βουλγαρία να υποδέχεται έναν από τους πιο γνωστούς πολιτικούς της Ευρώπης.
Πρόσθεσε ότι προσυπογράφει όλα όσα είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός και επισήμανε ότι μετά τα εγκαίνια της διασυνοριακής διάβασης για πρώτη φορά ανοίγεται διάβαση σε μήκος 350 χιλιομέτρων ελληνοβουλγαρικής μεθορίου.
Ο κ. Μπορίσοφ είπε ότι η φιλία και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών θα συμβάλει στην προώθηση των διμερών σχέσεων, αλλά και στη βοήθεια προς τις άλλες βαλκανικές χώρες, ενώ τέλος είπε ότι μπορούμε μαζί να συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκά προγράμματα, τα οποία θα δώσουν τόνωση στην περιοχή.
Στις διμερείς συζητήσεις των δύο πρωθυπουργών συζητήθηκε το θέμα του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, με θετικό πρόσημο αλλά και η συμφωνία να επιλύονται αμέσως διάφορα τεχνικά προβλήματα, ώστε αυτή η μεγάλη επένδυση να λειτουργήσει, δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής.
Επίσης, συζητήθηκε το θέμα της κοινής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, της λειτουργίας και άλλων διόδων στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και τα θέματα του Κοσόβου, της ονομασίας της ΠΓΔΜ, της Τουρκίας και το Κυπριακό.
Ακόμη, συζητήθηκε η πορεία της Βουλγαρίας στην ΕΕ, όπου η Ελλάδα ως παλαιότερο μέλος επικουρεί τη γείτονα χώρα σε ευρωπαϊκά θέματα. Βεβαίως συζητήθηκε η «ατζέντα 2014», η είσοδος δηλαδή των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, όπως έχει προτείνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, ως τη χρονιά αυτή και τέλος οι δύο πρωθυπουργοί αντάλλαξαν προσκλήσεις για την πραγματοποίηση επίσκεψης στην Αθήνα και τη Σόφια, αντίστοιχα.
Ακολούθησε γεύμα στο οποίο παρεκάθησαν οι αντιπροσωπείες των δυο χωρών καθώς και ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Σ. Ξυνίδης.
επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος
Στις συζητήσεις που είχαμε με τον Μπόικο Μπορίσοφ διαπιστώσαμε το άριστο επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών μας, ενώ παράλληλα η σημερινή συνάντηση σηματοδοτεί και ένα νέο ξεκίνημα για μια πιο δυναμική στάση στις διμερείς μας σχέσεις, δήλωσε ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου, μετά τη διμερή συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, στη παραμεθόρια πόλη Ζλάτογκραντ.
Νωρίτερα, οι δύο πρωθυπουργοί είχαν εγκαινιάσει στη διασυνοριακή οδό Θερμών- Ζλάτογκραντ.
Ο κ. Παπανδρέου είπε ότι προσβλέπει σε σχέσεις - πρότυπο στην οικονομία, το εμπόριο, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το περιβάλλον και τον πολιτισμό και τις σχέσεις μεταξύ των δύο λαών, σχέσεις οι οποίες, οπως είπε, μπορούν να αποτελέσουν και μοντέλο διμερών σχέσεων για όλα τα Βαλκάνια.
Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι το γεγονός πως η Βουλγαρία είναι πλήρες μέλος της ΕΕ δίνει περισσότερες δυνατότητες για τις διμερείς αυτές σχέσεις, για την προώθηση της ένταξης των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ ως το 2014 και την επίλυση λεπτών προβλημάτων στην περιοχή.
Ο κ. Παπανδρέου είπε επίσης ότι διαπίστωσε πως ο Βούλγαρος ομόλογός του είναι και αυτός αποφασισμένος ώστε να προχωρήσουν οι δύο χώρες μαζί με τις καλύτερες προοπτικές.
Από τη μεριά του, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός επανέλαβε ότι είναι τιμή για τη Βουλγαρία να υποδέχεται έναν από τους πιο γνωστούς πολιτικούς της Ευρώπης.
Πρόσθεσε ότι προσυπογράφει όλα όσα είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός και επισήμανε ότι μετά τα εγκαίνια της διασυνοριακής διάβασης για πρώτη φορά ανοίγεται διάβαση σε μήκος 350 χιλιομέτρων ελληνοβουλγαρικής μεθορίου.
Ο κ. Μπορίσοφ είπε ότι η φιλία και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών θα συμβάλει στην προώθηση των διμερών σχέσεων, αλλά και στη βοήθεια προς τις άλλες βαλκανικές χώρες, ενώ τέλος είπε ότι μπορούμε μαζί να συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκά προγράμματα, τα οποία θα δώσουν τόνωση στην περιοχή.
Στις διμερείς συζητήσεις των δύο πρωθυπουργών συζητήθηκε το θέμα του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, με θετικό πρόσημο αλλά και η συμφωνία να επιλύονται αμέσως διάφορα τεχνικά προβλήματα, ώστε αυτή η μεγάλη επένδυση να λειτουργήσει, δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής.
Επίσης, συζητήθηκε το θέμα της κοινής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, της λειτουργίας και άλλων διόδων στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και τα θέματα του Κοσόβου, της ονομασίας της ΠΓΔΜ, της Τουρκίας και το Κυπριακό.
Ακόμη, συζητήθηκε η πορεία της Βουλγαρίας στην ΕΕ, όπου η Ελλάδα ως παλαιότερο μέλος επικουρεί τη γείτονα χώρα σε ευρωπαϊκά θέματα. Βεβαίως συζητήθηκε η «ατζέντα 2014», η είσοδος δηλαδή των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, όπως έχει προτείνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, ως τη χρονιά αυτή και τέλος οι δύο πρωθυπουργοί αντάλλαξαν προσκλήσεις για την πραγματοποίηση επίσκεψης στην Αθήνα και τη Σόφια, αντίστοιχα.
Ακολούθησε γεύμα στο οποίο παρεκάθησαν οι αντιπροσωπείες των δυο χωρών καθώς και ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Σ. Ξυνίδης.
Τα Σκόπια, η Σερβία και..η Ατζέντα 2014
Επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος
Τη βούληση της ελληνικής κυβέρνησης να επανέλθει ως «δυναμικός πρωταγωνιστής στα Βαλκάνια» με πρώτο στόχο την προώθηση της ευρωπαϊκής πορείας των χωρών της περιοχής, υπογράμμισε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας.
Η "Ατζέντα 2014", όπως αποκαλείται πλέον η πρόταση της νέας ελληνικής κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου προς την ΕΕ, για ευρωπαϊκή ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων ως το 2014, ήταν το «κύριο θέμα» της συζήτησης που είχε ο κ. Δρούτσας με τον Σέρβο υπουργό Εξωτερικών Βουκ Γέρεμιτς.
Ερωτηθείς ειδικότερα για την πορεία των διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ, ενόψει και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, ο κ. Δρούτσας απάντησε ότι με την Ατζέντα 2014 η Ελλάδα εκφράζει την ειλικρινή της βούληση να γίνει η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής πορείας των Δ. Βαλκανίων. «Ειλικρινή βούληση έχει και απέναντι στα Σκόπια τα οποία θέλει να ενταχτούν στην ΕΕ, αλλά υπό την ξεκάθαρη προϋπόθεση την προηγούμενη επίλυση του θέματος της ονομασίας».
«Έναρξη διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια χωρίς προηγούμενη επίλυση του θέματος της ονομασίας δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Το έχουμε τονίσει ξεκάθαρα γιατί θεωρούμε ότι πρέπει να μιλάμε με καθαρές κουβέντες ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια παρεξηγήσεων ή εκπλήξεων», υπογράμμισε.
Στο ίδιο ερώτημα ο κ. Γέρεμιτς εξέφρασε την «πλήρη κατανόηση της Σερβίας στη θέση της Ελλάδας για την ΠΓΔΜ» και πρόσθεσε ότι η Αθήνα «μπορεί να υπολογίζει στη στήριξη του Βελιγραδίου σε αυτό θέμα».
Αναφερόμενος στην Ατζέντα 2014, είπε ότι η Σερβία χαιρετίζει την ελληνική πρωτοβουλία και τόνισε ότι "περιμέναμε να αναλάβει ξανά η Ελλάδα ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια, να αναζωογονήσει την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης", εξέφρασε δε την ευγνωμοσύνη της χώρας του για τη στήριξη της Ελλάδας στην πορεία της προς την ΕΕ, η οποία ισχυροποιείται με την πρωτοβουλία αυτή.
Ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του, αλλά και για τη στήριξη στον αγώνα για την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία και τόνισε ότι ποτέ και καμιά δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Σερβίας δεν θα αναγνωρίσει το Κόσοβο.
Τη βούληση της ελληνικής κυβέρνησης να επανέλθει ως «δυναμικός πρωταγωνιστής στα Βαλκάνια» με πρώτο στόχο την προώθηση της ευρωπαϊκής πορείας των χωρών της περιοχής, υπογράμμισε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας.
Η "Ατζέντα 2014", όπως αποκαλείται πλέον η πρόταση της νέας ελληνικής κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου προς την ΕΕ, για ευρωπαϊκή ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων ως το 2014, ήταν το «κύριο θέμα» της συζήτησης που είχε ο κ. Δρούτσας με τον Σέρβο υπουργό Εξωτερικών Βουκ Γέρεμιτς.
Ερωτηθείς ειδικότερα για την πορεία των διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ, ενόψει και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, ο κ. Δρούτσας απάντησε ότι με την Ατζέντα 2014 η Ελλάδα εκφράζει την ειλικρινή της βούληση να γίνει η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής πορείας των Δ. Βαλκανίων. «Ειλικρινή βούληση έχει και απέναντι στα Σκόπια τα οποία θέλει να ενταχτούν στην ΕΕ, αλλά υπό την ξεκάθαρη προϋπόθεση την προηγούμενη επίλυση του θέματος της ονομασίας».
«Έναρξη διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια χωρίς προηγούμενη επίλυση του θέματος της ονομασίας δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Το έχουμε τονίσει ξεκάθαρα γιατί θεωρούμε ότι πρέπει να μιλάμε με καθαρές κουβέντες ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια παρεξηγήσεων ή εκπλήξεων», υπογράμμισε.
Στο ίδιο ερώτημα ο κ. Γέρεμιτς εξέφρασε την «πλήρη κατανόηση της Σερβίας στη θέση της Ελλάδας για την ΠΓΔΜ» και πρόσθεσε ότι η Αθήνα «μπορεί να υπολογίζει στη στήριξη του Βελιγραδίου σε αυτό θέμα».
Αναφερόμενος στην Ατζέντα 2014, είπε ότι η Σερβία χαιρετίζει την ελληνική πρωτοβουλία και τόνισε ότι "περιμέναμε να αναλάβει ξανά η Ελλάδα ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια, να αναζωογονήσει την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης", εξέφρασε δε την ευγνωμοσύνη της χώρας του για τη στήριξη της Ελλάδας στην πορεία της προς την ΕΕ, η οποία ισχυροποιείται με την πρωτοβουλία αυτή.
Ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του, αλλά και για τη στήριξη στον αγώνα για την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία και τόνισε ότι ποτέ και καμιά δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Σερβίας δεν θα αναγνωρίσει το Κόσοβο.
Η ΠΑΛΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Γράφει ο Βασίλης Στεφ. Λάππας
Λέγεται συχνά πως η ίδρυση και το κυριότερο η παρουσία των κομμάτων στο πολιτικό σκηνικό βασίζεται στις ανάγκες και στους στόχους του λαού. Σε καμία άλλη περίπτωση δεν θα ταίριαζε η διαπίστωση αυτή περισσότερο από τη γένεση και την συνεχή παρέμβαση στα πολιτικοοικονομικά, κοινωνικά και ιδεολογικά δρώμενα της πατρίδας όσο αυτή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ιδρύθηκε αρχικά με την ονομασία Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ). Στο 3ο έκτακτο Συνέδριό του (Νοέμβρης 1924) μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Η ίδρυσή του στηρίχτηκε στην εργατική τάξη και στο εργατικό κίνημα. Πυρήνας στελεχών επάνδρωσης του νεοσύστατου ελληνικού σοσιαλιστικού κόμματος ήταν εργάτες μέλη της federation της Εβραϊκής Συνομοσπονδίας Εργατών στη Θεσσαλονίκη καθώς και Έλληνες που συσπειρώθηκαν στην προσπάθεια διεκδίκησης καλύτερων συνθηκών εργασίας, καθώς την εποχή εκείνη η βιομηχανική ανάπτυξη παρουσίαζε σημαντική δυναμική και οδηγούσε αναπότρεπτα στον επικείμενο κοινωνικό μετασχηματισμό.
Στις απαρχές του περασμένου αιώνα το πέρασμα από την αγροτική στη βιοτεχνική - βιομηχανική οικονομία με τη συγκέντρωση κεφαλαίου σε προύχοντες αστούς δημιούργησε τις γόνιμες εκείνες προϋποθέσεις για την ίδρυση και την οργάνωση εργατικών κέντρων όπως επίσης και του εργατικού κινήματος. Μέσα σε συνθήκες εργασίας άθλιες κι απάνθρωπες, οι εργάτες δούλευαν όχι για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειάς τους αλλά για το άπληστο κι ακόρεστο κέρδος του Καπιταλιστή. Συνεπώς, τα λαϊκά στρώματα πληττόμενα από την φτώχεια και την εξαθλίωση αναπόφευκτα παρωθήθηκαν - ύστερα και από τα συγκλονιστικά γεγονότα που έφερε και σημάδεψαν την Ευρώπη η Μεγάλη Ρωσική Επανάσταση του Οκτώβρη του 1917- στην έναρξη της αγωνιστικής ταξικής πάλης. Εργάτες, αγρότες και νεολαία συγκρότησαν μέτωπο αντίστασης κι ανυπακοής στα κελεύσματα της άρχουσας τάξης. Το σύνθημα «Νόμος είναι το δίκαιο του Εργάτη» σφυρηλατούσε ανθρώπινες συνειδήσεις, αφού η βάναυση εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο δεν άφηνε ούτε επέτρεπε εφησυχασμό και κοινωνική ειρήνη. Οι επάλληλες απεργίες σωματείων με την καθοδήγηση και την υποστήριξη των συνδικάτων και του ΣΕΚΕ κι αργότερα του ΚΚΕ επέφεραν το ξέσπασμα σκληρών συγκρούσεων και οι απειλές του Εργοδοτικού Κεφαλαίου για απολύσεις όπως και οι διωγμοί αλλά και οι εν ψυχρώ δολοφονίες εργατών απεργών ενεργοποίησαν τη διανόηση και τον πνευματικό κόσμο κι ανάγκασαν στα μαρτυρικά εκείνα γεγονότα του Μάη του 1936 τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο να τα καταγράψει έτσι όπως ήταν στιλπνά, δωρικά, ελληνικά στον «Επιτάφιό του».
Σίγουρα, ούτε τότε όπως ούτε και σήμερα σε μερικούς να μην αρέσει καθόλου ο τρόπος που επιλέγει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας να δρα πολιτικά ως κοινοβουλευτική συνιστώσα του αστικού πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, χρήσιμο για εκείνους θα είναι να μην λησμονούν πως ο συγκεκριμένος πολιτικός φορέας παραμένει ζωντανό κι ενεργό κύτταρο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου για περισσότερα από ενενήντα ολάκερα χρόνια. Τα οποία σημαδεύτηκαν από οξύτατες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα σ΄ εκείνο και στα συντηρητικά και φιλελεύθερα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που ιδρύθηκαν, αναπτύχθηκαν κι έδρασαν καθ΄ όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα και μέχρι σήμερα η πολιτική αυτή αναμέτρηση εξακολουθεί να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Παράλληλα, για αρκετές δεκαετίες τα μέλη και τα στελέχη όπως ακόμη και οι ιδεολογικά ταυτισμένοι με το χώρο του μαρξισμού βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας στυγνής καταδίωξης με μαζικές εξορίες, βασανισμούς, φυλακίσεις κι ασφαλώς εκτελέσεις αγνών αγωνιστών που το μοναδικό τους «κακούργημα» ήτο η στράτευση τους στις γραμμές και στις επάλξεις της Κομμουνιστικής θεωρίας και δράσης.
Είναι αλήθεια πως οι Έλληνες κομμουνιστές γαλουχήθηκαν δια πυρός και σιδήρου. Υπέστησαν θυσίες και εξουθενωτικές ηθικής φύσεως ταπεινώσεις και εξευτελισμούς από την αντίπαλη παράταξη κι όμως παρέμειναν άκαμπτοι μαχητές και σταθερά προσηλωμένοι στα πιστεύω τους ακόμα κι όταν επαπειλούνταν άμεσα η ζωή τους. Το ΚΚΕ από την αρχή της συστάσεως του ταυτίστηκε όχι μόνο με τους ταξικούς αγώνες αλλά φρόντισε γρήγορα ν΄ αναδείξει τόσο το πατριωτικό του όσο και το διεθνιστικό του χαρακτήρα.
Καταλυτικός παράγοντας ενδυνάμωσης του ΚΚΕ αποτέλεσε το παλλαϊκό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης στη διάρκεια της Κατοχής της πατρίδας από τις αστικές φασιστικές δυνάμεις του Άξονα με αιχμή του δόρατος τη δράση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ) και του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (Ε.Λ.Α.Σ.) όπου προσέδωσαν αίγλη και τιμή τόσο στα ιδανικά και στις αξίες του κόμματος όσο και συνέβαλαν καθοριστικά στα επόμενα εφιαλτικά για το έθνος και την χώρα γεγονότα.
Το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου ως απότοκος εξέλιξη των προφανέστατων εμπλοκών στα εσωτερικά της Ελλάδας αλλότριων δυνάμεων αποικιοκρατικής αντίληψης όπως αυτές υπήρξαν η Αγγλία και στη συνέχεια οι Η.Π.Α. συνέβαλαν στα μέγιστα στην κατατρόπωση των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και στη συνέχεια τον ασταμάτητο εξανδραποδισμό Κομμουνιστών και εν γένει Αριστερών και Δημοκρατικών πολιτών που κάπου κατέληξε και κόπασε - ύστερα και από μια αμερικανικώς υποκινούμενη στρατιωτική δικτατορία - αμέσως μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία τον Οκτώβρη του 1981. Τα χρόνια που επακολούθησαν υπήρξαν αναμφισβήτητα καταιγιστικά και σαφώς σηματοδότησαν σαρωτικές ανατροπές στο χώρο της κοινοβουλευτικής Αριστεράς. Η ίδρυση του Συνασπισμού που προέκυψε κατόπιν της ένωσης των δυνάμεων του ισχυρού ΚΚΕ με ηγέτη τον Χαρίλαο Φλωράκη και της αδύναμης Ν.ΑΡ του Λεωνίδα Κύρκου αποτέλεσε ως αναγκαία κατάσταση καθώς τα μαντάτα που έρχονταν από την Ανατολική Ευρώπη προκαλούσαν σοβαρό σκεπτικισμό και προβληματισμό, αφού οι προβλέψεις για το μέλλον του σοσιαλισμού το έδειχναν μετέωρο.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου και η επανενοποίηση της Γερμανίας, η ταχεία κατάρρευση των καθεστώτων στις βαλκανικές χώρες και στις ανατολικοκεντρικές της Ευρώπης κλόνισαν όπως ήταν φυσικό την ιδεολογική ταυτότητα του εγχώριου αριστερού κοινοβουλευτικού σχήματος. Η διάσπαση δεν άργησε να έλθει ως αναπόφευκτη και ουσιαστική. Στις εργασίες του 13ου Συνεδρίου του ΚΚΕ ο Χαρίλαος Φλωράκης σε μια κρίσιμη συγκυρία δείχνει το ηγετικό του εκτόπισμα και το μεστό ιδεολογικό του φορτίο. Στην ιστορική του ομιλία αναφέρει : «Αυτό το χώρισμα, επανέρχομαι, σε ανανεωτικούς και συντηρητικούς, σύντροφοι, είναι ένα από τα ευρήματα των αντιπάλων μας, του αστικού Τύπου, γιατί ελπίζουν απ' αυτήν την κατάσταση, απ' αυτήν τη διαπάλη να κλονίσουν, τουλάχιστον, την ενότητα και τις γραμμές του Κόμματος». Ο Φλωράκης τολμά και αποσαφηνίζει πως για το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα ο δρόμος μπορεί να οδηγήσει στο σοσιαλισμό μονάχα εντός του πλαισίου που ορίζει η μαρξιστική – λενινιστική θεωρία και πρακτική.
Το ρήγμα ανάμεσα στους διαβόητους ανανεωτικούς και στους ιδεολόγους όπου χαρακτηρίζονταν από κάποιους ως απολογητές του παλαιού καθεστώτος ήταν μοιραίο. Έκτοτε η διαμάχη ανάμεσα στα δύο κόμματα ήτοι ΚΚΕ και Συνασπισμό ή στη σημερινή του μορφολογική πολυδιάστατη και αντιφατική κοινοβουλευτική εικόνα του ως ΣΥΡΙΖΑ είναι οφθαλμοφανής και δικαιολογεί περίτρανα όλους εκείνους που στο παρελθόν εκτιμούσαν πως η αστικοποίηση του Συνασπισμού στοχεύει στη διάλυση και στον αφανισμό από τον κοινοβουλευτικό βίο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Σήμερα πια αποτελεί τρανότατη απόδειξη πως για το αστικό πολιτικό σύστημα ο αντίπαλος δεν είναι άλλος από τη δράση του ΚΚΕ. Τούτη άλλωστε εκδηλώνεται και στις μέρες μας όπου οι κινητοποιημένοι φτωχοί αγρότες συνεπικουρούμενοι από τις συμπαγείς δυνάμεις της ΠΑΝαγροτικής Συσπείρωσης (ΠΑΣΥ) διεκδικούν μέσω του κλεισίματος των εθνικών οδών καλύτερο εισόδημα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών. Βεβαίως, ο αστικός πολιτικός κόσμος και τα χειραγωγούμενα από την κυβέρνηση και τα μεγάλα αφεντικά μέσα ενημέρωσης εναγωνίως επιδιώκουν τον εκμαυλισμό της οποιασδήποτε αγωνιστικής δράσης όλων των κοινωνικών ομάδων που απεργούν και αναστατώνουν την ήρεμη ρότα της καπιταλιστικής ολιγαρχίας.
Συχνά συμπαρασύρουν και αφελείς πολίτες λέγοντας πως ταλαιπωρούνται και ενδεχομένως να ζημιώνονται από την κινητοποίηση για παράδειγμα των αγροτών ενώ λησμονούν ότι η εισοδηματική αφαίμαξη σήμερα των αγροτών αύριο θα επηρεάσει καταλυτικά και τους ίδιους τους σημερινούς «αγανακτισμένους»!!! Είναι επιτακτικώς αναγκαίο να γίνει σαφές πως όταν τα φτωχά λαϊκά κοινωνικά στρώματα συνθλίβονται εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες από την αδιάλειπτη εισοδηματική μέγγενη και τη βαθμιαία υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου μαζί με τη συρρίκνωση των υποτυπωδών κοινωνικών παροχών τότε περιθώρια για διαβούλευση δεν υπάρχουν ούτε μπορούν να αναπτυχθούν.
Με την ραγδαία υποβάθμιση και κατάργηση των εργασιακών σχέσεων, με ντιρεκτίβες είτε των εκάστοτε αστικών κυβερνήσεων είτε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι επιλογές της χειμαζόμενης εργατικής τάξης περιορίζονται μόνο στην ενεργητική δράση για απεργιακούς αγώνες. Βασική προϋπόθεση όμως απαιτείται η αφυπνισμένη ταξική συνείδηση και η απομάκρυνση από κόμματα και συντεχνίες που πωλούν τον αγώνα και την αγωνία των εργαζομένων. Σε αυτήν την προσπάθεια το Κ.Κ.Ε. παραμένει καθοδηγητής σταθερός και απαρασάλευτος. Χωρίς να υποστεί καμία αλλοίωση και δίχως να προβεί σε κανένα βήμα υποχώρησης από τις βαθύτατα πατριωτικές και λαϊκές αξίες και αρχές του. Ο άνθρωπος του μόχθου οφείλει να γνωρίζει πως αν δεν συγκρουστεί με τις κατεστημένες δυνάμεις του επιχειρηματικού κεφαλαίου που τον υποτάσσουν και σήμερα συνεχίζει να υποφέρει και να στερείται ευημερίας, πρόνοιας κι ασφάλειας, δεν θα καταφέρει να αποκτήσει την πραγματική του ελευθερία. Θα καθίσταται στο διηνεκές υποταγμένος της εξουσίας των καπιταλιστών. Η Ελλάδα διέρχεται πράγματι σοβαρή οικονομική κρίση εξαιτίας των πολιτικών που ακολούθησαν οι εντεταλμένες κυβερνήσεις των αστών. Έτσι αν δεν αφυπνιστούν η εργατική, αγροτική τάξη, οι άνεργοι και η νεολαία τότε το μέλλον τους σταδιακά θα διαγράφεται όλο και ζοφερότερο.
(το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εβδομαδιαία εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ").
Λέγεται συχνά πως η ίδρυση και το κυριότερο η παρουσία των κομμάτων στο πολιτικό σκηνικό βασίζεται στις ανάγκες και στους στόχους του λαού. Σε καμία άλλη περίπτωση δεν θα ταίριαζε η διαπίστωση αυτή περισσότερο από τη γένεση και την συνεχή παρέμβαση στα πολιτικοοικονομικά, κοινωνικά και ιδεολογικά δρώμενα της πατρίδας όσο αυτή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ιδρύθηκε αρχικά με την ονομασία Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ). Στο 3ο έκτακτο Συνέδριό του (Νοέμβρης 1924) μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Η ίδρυσή του στηρίχτηκε στην εργατική τάξη και στο εργατικό κίνημα. Πυρήνας στελεχών επάνδρωσης του νεοσύστατου ελληνικού σοσιαλιστικού κόμματος ήταν εργάτες μέλη της federation της Εβραϊκής Συνομοσπονδίας Εργατών στη Θεσσαλονίκη καθώς και Έλληνες που συσπειρώθηκαν στην προσπάθεια διεκδίκησης καλύτερων συνθηκών εργασίας, καθώς την εποχή εκείνη η βιομηχανική ανάπτυξη παρουσίαζε σημαντική δυναμική και οδηγούσε αναπότρεπτα στον επικείμενο κοινωνικό μετασχηματισμό.
Στις απαρχές του περασμένου αιώνα το πέρασμα από την αγροτική στη βιοτεχνική - βιομηχανική οικονομία με τη συγκέντρωση κεφαλαίου σε προύχοντες αστούς δημιούργησε τις γόνιμες εκείνες προϋποθέσεις για την ίδρυση και την οργάνωση εργατικών κέντρων όπως επίσης και του εργατικού κινήματος. Μέσα σε συνθήκες εργασίας άθλιες κι απάνθρωπες, οι εργάτες δούλευαν όχι για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειάς τους αλλά για το άπληστο κι ακόρεστο κέρδος του Καπιταλιστή. Συνεπώς, τα λαϊκά στρώματα πληττόμενα από την φτώχεια και την εξαθλίωση αναπόφευκτα παρωθήθηκαν - ύστερα και από τα συγκλονιστικά γεγονότα που έφερε και σημάδεψαν την Ευρώπη η Μεγάλη Ρωσική Επανάσταση του Οκτώβρη του 1917- στην έναρξη της αγωνιστικής ταξικής πάλης. Εργάτες, αγρότες και νεολαία συγκρότησαν μέτωπο αντίστασης κι ανυπακοής στα κελεύσματα της άρχουσας τάξης. Το σύνθημα «Νόμος είναι το δίκαιο του Εργάτη» σφυρηλατούσε ανθρώπινες συνειδήσεις, αφού η βάναυση εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο δεν άφηνε ούτε επέτρεπε εφησυχασμό και κοινωνική ειρήνη. Οι επάλληλες απεργίες σωματείων με την καθοδήγηση και την υποστήριξη των συνδικάτων και του ΣΕΚΕ κι αργότερα του ΚΚΕ επέφεραν το ξέσπασμα σκληρών συγκρούσεων και οι απειλές του Εργοδοτικού Κεφαλαίου για απολύσεις όπως και οι διωγμοί αλλά και οι εν ψυχρώ δολοφονίες εργατών απεργών ενεργοποίησαν τη διανόηση και τον πνευματικό κόσμο κι ανάγκασαν στα μαρτυρικά εκείνα γεγονότα του Μάη του 1936 τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο να τα καταγράψει έτσι όπως ήταν στιλπνά, δωρικά, ελληνικά στον «Επιτάφιό του».
Σίγουρα, ούτε τότε όπως ούτε και σήμερα σε μερικούς να μην αρέσει καθόλου ο τρόπος που επιλέγει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας να δρα πολιτικά ως κοινοβουλευτική συνιστώσα του αστικού πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, χρήσιμο για εκείνους θα είναι να μην λησμονούν πως ο συγκεκριμένος πολιτικός φορέας παραμένει ζωντανό κι ενεργό κύτταρο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου για περισσότερα από ενενήντα ολάκερα χρόνια. Τα οποία σημαδεύτηκαν από οξύτατες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα σ΄ εκείνο και στα συντηρητικά και φιλελεύθερα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που ιδρύθηκαν, αναπτύχθηκαν κι έδρασαν καθ΄ όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα και μέχρι σήμερα η πολιτική αυτή αναμέτρηση εξακολουθεί να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Παράλληλα, για αρκετές δεκαετίες τα μέλη και τα στελέχη όπως ακόμη και οι ιδεολογικά ταυτισμένοι με το χώρο του μαρξισμού βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας στυγνής καταδίωξης με μαζικές εξορίες, βασανισμούς, φυλακίσεις κι ασφαλώς εκτελέσεις αγνών αγωνιστών που το μοναδικό τους «κακούργημα» ήτο η στράτευση τους στις γραμμές και στις επάλξεις της Κομμουνιστικής θεωρίας και δράσης.
Είναι αλήθεια πως οι Έλληνες κομμουνιστές γαλουχήθηκαν δια πυρός και σιδήρου. Υπέστησαν θυσίες και εξουθενωτικές ηθικής φύσεως ταπεινώσεις και εξευτελισμούς από την αντίπαλη παράταξη κι όμως παρέμειναν άκαμπτοι μαχητές και σταθερά προσηλωμένοι στα πιστεύω τους ακόμα κι όταν επαπειλούνταν άμεσα η ζωή τους. Το ΚΚΕ από την αρχή της συστάσεως του ταυτίστηκε όχι μόνο με τους ταξικούς αγώνες αλλά φρόντισε γρήγορα ν΄ αναδείξει τόσο το πατριωτικό του όσο και το διεθνιστικό του χαρακτήρα.
Καταλυτικός παράγοντας ενδυνάμωσης του ΚΚΕ αποτέλεσε το παλλαϊκό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης στη διάρκεια της Κατοχής της πατρίδας από τις αστικές φασιστικές δυνάμεις του Άξονα με αιχμή του δόρατος τη δράση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ) και του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (Ε.Λ.Α.Σ.) όπου προσέδωσαν αίγλη και τιμή τόσο στα ιδανικά και στις αξίες του κόμματος όσο και συνέβαλαν καθοριστικά στα επόμενα εφιαλτικά για το έθνος και την χώρα γεγονότα.
Το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου ως απότοκος εξέλιξη των προφανέστατων εμπλοκών στα εσωτερικά της Ελλάδας αλλότριων δυνάμεων αποικιοκρατικής αντίληψης όπως αυτές υπήρξαν η Αγγλία και στη συνέχεια οι Η.Π.Α. συνέβαλαν στα μέγιστα στην κατατρόπωση των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και στη συνέχεια τον ασταμάτητο εξανδραποδισμό Κομμουνιστών και εν γένει Αριστερών και Δημοκρατικών πολιτών που κάπου κατέληξε και κόπασε - ύστερα και από μια αμερικανικώς υποκινούμενη στρατιωτική δικτατορία - αμέσως μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία τον Οκτώβρη του 1981. Τα χρόνια που επακολούθησαν υπήρξαν αναμφισβήτητα καταιγιστικά και σαφώς σηματοδότησαν σαρωτικές ανατροπές στο χώρο της κοινοβουλευτικής Αριστεράς. Η ίδρυση του Συνασπισμού που προέκυψε κατόπιν της ένωσης των δυνάμεων του ισχυρού ΚΚΕ με ηγέτη τον Χαρίλαο Φλωράκη και της αδύναμης Ν.ΑΡ του Λεωνίδα Κύρκου αποτέλεσε ως αναγκαία κατάσταση καθώς τα μαντάτα που έρχονταν από την Ανατολική Ευρώπη προκαλούσαν σοβαρό σκεπτικισμό και προβληματισμό, αφού οι προβλέψεις για το μέλλον του σοσιαλισμού το έδειχναν μετέωρο.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου και η επανενοποίηση της Γερμανίας, η ταχεία κατάρρευση των καθεστώτων στις βαλκανικές χώρες και στις ανατολικοκεντρικές της Ευρώπης κλόνισαν όπως ήταν φυσικό την ιδεολογική ταυτότητα του εγχώριου αριστερού κοινοβουλευτικού σχήματος. Η διάσπαση δεν άργησε να έλθει ως αναπόφευκτη και ουσιαστική. Στις εργασίες του 13ου Συνεδρίου του ΚΚΕ ο Χαρίλαος Φλωράκης σε μια κρίσιμη συγκυρία δείχνει το ηγετικό του εκτόπισμα και το μεστό ιδεολογικό του φορτίο. Στην ιστορική του ομιλία αναφέρει : «Αυτό το χώρισμα, επανέρχομαι, σε ανανεωτικούς και συντηρητικούς, σύντροφοι, είναι ένα από τα ευρήματα των αντιπάλων μας, του αστικού Τύπου, γιατί ελπίζουν απ' αυτήν την κατάσταση, απ' αυτήν τη διαπάλη να κλονίσουν, τουλάχιστον, την ενότητα και τις γραμμές του Κόμματος». Ο Φλωράκης τολμά και αποσαφηνίζει πως για το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα ο δρόμος μπορεί να οδηγήσει στο σοσιαλισμό μονάχα εντός του πλαισίου που ορίζει η μαρξιστική – λενινιστική θεωρία και πρακτική.
Το ρήγμα ανάμεσα στους διαβόητους ανανεωτικούς και στους ιδεολόγους όπου χαρακτηρίζονταν από κάποιους ως απολογητές του παλαιού καθεστώτος ήταν μοιραίο. Έκτοτε η διαμάχη ανάμεσα στα δύο κόμματα ήτοι ΚΚΕ και Συνασπισμό ή στη σημερινή του μορφολογική πολυδιάστατη και αντιφατική κοινοβουλευτική εικόνα του ως ΣΥΡΙΖΑ είναι οφθαλμοφανής και δικαιολογεί περίτρανα όλους εκείνους που στο παρελθόν εκτιμούσαν πως η αστικοποίηση του Συνασπισμού στοχεύει στη διάλυση και στον αφανισμό από τον κοινοβουλευτικό βίο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Σήμερα πια αποτελεί τρανότατη απόδειξη πως για το αστικό πολιτικό σύστημα ο αντίπαλος δεν είναι άλλος από τη δράση του ΚΚΕ. Τούτη άλλωστε εκδηλώνεται και στις μέρες μας όπου οι κινητοποιημένοι φτωχοί αγρότες συνεπικουρούμενοι από τις συμπαγείς δυνάμεις της ΠΑΝαγροτικής Συσπείρωσης (ΠΑΣΥ) διεκδικούν μέσω του κλεισίματος των εθνικών οδών καλύτερο εισόδημα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών. Βεβαίως, ο αστικός πολιτικός κόσμος και τα χειραγωγούμενα από την κυβέρνηση και τα μεγάλα αφεντικά μέσα ενημέρωσης εναγωνίως επιδιώκουν τον εκμαυλισμό της οποιασδήποτε αγωνιστικής δράσης όλων των κοινωνικών ομάδων που απεργούν και αναστατώνουν την ήρεμη ρότα της καπιταλιστικής ολιγαρχίας.
Συχνά συμπαρασύρουν και αφελείς πολίτες λέγοντας πως ταλαιπωρούνται και ενδεχομένως να ζημιώνονται από την κινητοποίηση για παράδειγμα των αγροτών ενώ λησμονούν ότι η εισοδηματική αφαίμαξη σήμερα των αγροτών αύριο θα επηρεάσει καταλυτικά και τους ίδιους τους σημερινούς «αγανακτισμένους»!!! Είναι επιτακτικώς αναγκαίο να γίνει σαφές πως όταν τα φτωχά λαϊκά κοινωνικά στρώματα συνθλίβονται εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες από την αδιάλειπτη εισοδηματική μέγγενη και τη βαθμιαία υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου μαζί με τη συρρίκνωση των υποτυπωδών κοινωνικών παροχών τότε περιθώρια για διαβούλευση δεν υπάρχουν ούτε μπορούν να αναπτυχθούν.
Με την ραγδαία υποβάθμιση και κατάργηση των εργασιακών σχέσεων, με ντιρεκτίβες είτε των εκάστοτε αστικών κυβερνήσεων είτε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι επιλογές της χειμαζόμενης εργατικής τάξης περιορίζονται μόνο στην ενεργητική δράση για απεργιακούς αγώνες. Βασική προϋπόθεση όμως απαιτείται η αφυπνισμένη ταξική συνείδηση και η απομάκρυνση από κόμματα και συντεχνίες που πωλούν τον αγώνα και την αγωνία των εργαζομένων. Σε αυτήν την προσπάθεια το Κ.Κ.Ε. παραμένει καθοδηγητής σταθερός και απαρασάλευτος. Χωρίς να υποστεί καμία αλλοίωση και δίχως να προβεί σε κανένα βήμα υποχώρησης από τις βαθύτατα πατριωτικές και λαϊκές αξίες και αρχές του. Ο άνθρωπος του μόχθου οφείλει να γνωρίζει πως αν δεν συγκρουστεί με τις κατεστημένες δυνάμεις του επιχειρηματικού κεφαλαίου που τον υποτάσσουν και σήμερα συνεχίζει να υποφέρει και να στερείται ευημερίας, πρόνοιας κι ασφάλειας, δεν θα καταφέρει να αποκτήσει την πραγματική του ελευθερία. Θα καθίσταται στο διηνεκές υποταγμένος της εξουσίας των καπιταλιστών. Η Ελλάδα διέρχεται πράγματι σοβαρή οικονομική κρίση εξαιτίας των πολιτικών που ακολούθησαν οι εντεταλμένες κυβερνήσεις των αστών. Έτσι αν δεν αφυπνιστούν η εργατική, αγροτική τάξη, οι άνεργοι και η νεολαία τότε το μέλλον τους σταδιακά θα διαγράφεται όλο και ζοφερότερο.
(το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εβδομαδιαία εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ").
Η ΑΓΡΟΤΙΑ ΣΗΜΕΡΑ!!!
Του Μανώλη Μένεγα
“Τι αιτήματα έχουν οι αγρότες;” με ρώτησε στο mail ένας αναγνώστης. Δεν ξέρω ακριβώς, αλλά σίγουρα έχουν άπειρο ελεύθερο χρόνο. Τελείωσαν τα κλαδέματα, στα καφενεία ακρίβυνε ο καφές κι η πρέφα… Εξάλλου στα μπλόκα γίνονται ωραία happenings.Να μην ξεχνάμε ότι οι αγροτικές κινητοποιήσεις και τα μπλόκα στις εθνικές οδούς είναι μία από τις παραδόσεις αυτού του μήνα. Κάτι σαν το πατρινό καρναβάλι. Με ρώτησε “κι αν είναι υποκινούμενες”. Τον μάλωσα. Δεν θέλω ν’ ακούω τέτοια λόγια. Το ΚΚΕ δεν κάνει τέτοια πράγματα. Για τι τους πέρασες τους αγρότες; Για Αιγύπτιους αλιεργάτες; Ας κάνουν όσα μπλόκα θέλουν. Με τέτοια οικονομική ανασφάλεια, ούτως ή άλλως ο κόσμος έχει κόψει τις μετακινήσεις. Το πρόβλημα το έχουν οι νταλίκες, που μέχρι να διασχίσουν τη χώρα από παράδρομους, τα προϊόντα τους έχουν περάσει την ημερομηνία λήξης.
Τι είναι καλύτερο; Ένας δρόμος να κλείνει από αγρότες ή από κατολισθήσεις; Τα τρακτέρ θα φύγουν, μάλλον, σε λιγότερο από τέσσερις μήνες, αλλά οι βράχοι δείχνουν... μεγαλύτερη κατανόηση. Αν η κυβέρνηση επιμείνει στο άνοιγμα των δρόμων, οι αγρότες μπορούν να υποστηρίξουν ότι στα μπλόκα γίνεται... ανοιχτή διαβούλευση. Για μόλις ένα δισεκατομμύριο γίνεται όλη αυτή η φασαρία. Τα οποία θα έπαιρναν οι αγρότες και οι δήθεν αγρότες, των οποίων η μόνη σχέση με την αγροτική παραγωγή είναι τα... "φρουτάκια". Αλλά βλέπετε οι προηγούμενοι έδωσαν προεκλογικά τα λεφτά που χρειάζονταν για την ψηφιοποίηση του μητρώου αγροτών απευθείας στους αγρότες. Κι αυτοί ψήφισαν μαζικά ΠΑΣΟΚ. Μεγάλη επιτυχία.
Αναγνώστης οδηγός ταξί, μου εξομολογήθηκε την απορία ξένου χειμερινού τουρίστα: - “Ουάου, ποιος έκανε τόσους πολλούς χιονάνθρωπους πάνω στην αούτομπαν;” - Δεν είναι χιονάνθρωποι, μίστερ. Αγρότες είναι σε μπλόκα.
Από την άλλη δεν μπορώ να παραλείψω το διάλογο πατέρα και γιου: - Μπαμπά, ξέρω τι κάνουν αυτοί οι κύριοι που άναψαν φωτιές στη μέση του δρόμου και δεν αφήνουν τα αυτοκίνητα να περνούν. -Μπράβο, παιδί μου. Πώς λέγεται αυτή η κινητοποίηση; - Αγροτουρισμός...
Δεν μας έφτανε το σκοπιανό, με το κλείσιμο τελωνείων πάνε να δημιουργήσουμε και… βουλγαρικό ζήτημα”. Άμα μετονομάσουν κι αυτοί το αεροδρόμιό τους σε “βασιλεύς Φίλιππος”, τότε να σας δω. Αίτημα των αγροτών που αποκλείουν τις συνοριακές εισόδους είναι να χτυπηθούν τα καρτέλ που βαφτίζουν τα βουλγαρικά προϊόντα ελληνικά. Δίκαιο, αλλά δε λύνεται εν μία νυκτί. Εκτός αν της υποδείξουν ποιος είναι αυτός ο κύριος Καρτέλ, να πάει η Μπατζελή να του χώσει δυο χαστούκια. Η πλάκα είναι ότι οι Βούλγαροι διεκδικούν αποζημιώσεις εκατομμυρίων. Και αυτοί μπορεί μέσω Ε.Ε. να τα πάρουν. Αλλά οι αγρότες θα πάρουν... τα βουνά. Υπάρχει ένα σοβαρό θέμα για τον διάλογο κυβέρνησης - αγροτών, αλλά φοβάμαι ότι θα παραμείνει και πάλι εκτός ατζέντας.
Μήπως, λέω μήπως, πρέπει κάποτε η χώρα μας να αρχίσει να παράγει προϊόντα, που θα θέλει κάποιος να τα αγοράσει; Διότι κάποιοι ακόμη νοσταλγούν την εποχή της “απόσυρσης”, που είχε μετατρέψει τους αγρότες σε νεκροθάφτες ροδάκινων και άλλων προϊόντων. Τότε, δηλαδή, που οι δρόμοι της Ημαθίας και της Πέλλας γλιστρούσαν -σαν να είχαν μισό μέτρο χιόνι- από τα ζουμιά των σάπιων ροδάκινων που έσταζαν από τα φορτηγά. Αχ, τι ρομαντική εποχή! Κι εδώ αξίζει ν’ αναφέρω το παράπονο ενός μπάρμαν: - Με τσάκισαν τα μπλόκα των αγροτών... - Και τι σε νοιάζει εσένα, ρε, που έκλεισαν οι δρόμοι; Σου τελείωσαν τα ποτά στην κάβα; - Όχι, ρε, είχα παραγγείλει τέσσερις καινούργιες Βουλγάρες. Του κουτιού… "Πονάμε τους αγρότες", είπε ο Πάγκαλος. Μόνο που από τα χείλη του πληθωρικού αντιπροέδρου το ρήμα αυτό έχει... ενεργητική σημασία. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι αισθανόμαστε πόνο, αλλά ότι τον προκαλούμε!
Φτάνει πια. Καταντά ολίγον εκνευριστική η φιλολογία για τις γονικές παροχές. Ιδίως για εκείνους που το μόνο που έχουν να αφήσουν στα παιδιά τους είναι… η ευχή τους. Αλλά βλέπετε, αυτοί οι απατεώνες φοροφυγάδες εδώ και χρόνια με την ανοχή του κράτους συσσώρευσαν τόσα και τόσα ακίνητα. Και οι αθεόφοβοι δεν θέλουν ούτε τώρα να πληρώσουν ευρώ στην εφορία. Οι μισθωτοί ας κόψουν το λαιμό τους.
Ο Παπακωνσταντίνου πέρασε το εξάμηνο στις εξετάσεις ενώπιον της Ε.Ε., αλλά με βάση. Τσάμπα τα πτυχία και τα διδακτορικά. Στο β΄ εξάμηνο θα δώσει τρία καινούργια τεστ. Και οι επιτηρητές θα είναι τόσο αυστηροί, που δεν θα μπορεί πλέον να βγάλει "σκονάκι". Το χειρότερο είναι ότι, αν ο υπουργός Οικονομίας αποτύχει στις εξετάσεις, θα μείνουν όλοι οι πολίτες στην ίδια τάξη. Των πτωχών. Η είδηση ότι η Standard & Poor's μας απειλεί με υποβάθμιση είναι τόσο εκνευριστική που δεν ξέρεις ποιον να πρωτοδείρεις. Τον Standard ή τον Poor; Ίσως καλύτερα και τους δύο, μην αδικήσω κανέναν!
Η Ξενογιαννακοπούλου προσπαθεί να ξεφορτωθεί τις 8 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου που παρήγγειλε προεκλογικά... ο χουβαρδάς Αβραμόπουλος.Αν δεν τα καταφέρει, ας ζητήσει να πληρώσει τα εμβόλια ο προκάτοχός της. Κι αν αρνηθεί, να φάει όλες τις ενέσεις στον πισινό του. Γιατί να πληρώσουμε εμείς τα επικοινωνιακά παιχνίδια και τα μπλέιζερ του Αβραμόπουλου; Ταύτιση απόψεων για το σχέδιο "Καλλικράτης", κατά ο Σαμαράς, υπέρ η Ντόρα. Ο βήχας και ο έρωτας δεν κρύβονται. Το είχε πει η κοπέλα μετά τις εσωκομματικές εκλογές, ότι θα είναι "απλός στρατιώτης". Δεν είχε ξεκαθαρίσει όμως ποιος θα είναι ο εχθρός της. Προσοχή. Οι κύριοι Κώστας Μαρκόπουλος και Κυριάκος Μητσοτάκης είναι στο ίδιο κόμμα. Σας το λέω γιατί από τις ένθεν κακείθεν δηλώσεις δύσκολα θα το πίστευε κανείς. Αλλά σε ένα προσφάτως ηττημένο κόμμα είναι σύνηθες φαινόμενο οι εσωκομματικές έριδες. Εδώ τρώγονται στο ΠΑΣΟΚ που θριάμβευσε στις πρόσφατες εθνικές εκλογές.
Τελικά ήρθε ο χειμώνας, αλλά με μεγάλη καθυστέρηση. Λογικό. Λειτουργεί κι αυτός με… ώρα ΠΑΣΟΚ. Με ώρα ΠΑΣΟΚ γίνονται και οι τοποθετήσεις διοικητών στους δημόσιους οργανισμούς. Όχι, δεν είναι “αργοί” στο ΠΑΣΟΚ. Απλώς… σπεύδουν βραδέως. Αλλού είναι το παράδοξο. Ενώ η ΝΔ είχε ξεκαθαρίσει ότι αν δεν γίνουν οι βελτιώσεις που θα προτείνει δεν θα ψηφίσει το νομοσχέδιο της Μπιρμπίλη για τα καμένα δάση της Αττικής, ούτε βελτιώσεις πρότεινε και υπερψηφίζει το νομοσχέδιο. Συντονισμός όχι μ..κίες. Ο Πάγκαλος προανήγγειλε επίσης κλείσιμο ή συγχώνευση δημοσίων επιχειρήσεων και υπηρεσιών. Δεν είπε ποιες, ώστε χιλιάδες υπάλληλοι να κάνουν σαν τον Ιούδα... "Μήπως η δικιά μου, κύριε, μήπως η δικιά μου;". Πρόβες έντασης με την Ελλάδα κάνει ο τουρκικός στρατός. Προφανώς στο πλαίσιο υλοποίησης του ευρωπαϊκού κεκτημένου του. Δεν ξέρω τι ακριβώς ασκήσεις κάνουν οι γείτονες. Ίσως να εξασκούνται σε υποστολές σημαίας σε βραχονησίδα.
Ξεκίνησε την Παρασκευή στην Άμφισσα η δίκη για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Για προφανείς λόγους, η παρουσία τόσων αστυνομικών δυνάμεων στην περιοχή κάνει τους πολίτες να νιώθουν ότι κατοικούν σε... πεδίο βολής.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να μάθω ποιος έγραψε ότι "η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο"; Αν είναι έτσι ο παράδεισος, να κλείσω θέση γωνιακή στην κόλαση.
“Τι αιτήματα έχουν οι αγρότες;” με ρώτησε στο mail ένας αναγνώστης. Δεν ξέρω ακριβώς, αλλά σίγουρα έχουν άπειρο ελεύθερο χρόνο. Τελείωσαν τα κλαδέματα, στα καφενεία ακρίβυνε ο καφές κι η πρέφα… Εξάλλου στα μπλόκα γίνονται ωραία happenings.Να μην ξεχνάμε ότι οι αγροτικές κινητοποιήσεις και τα μπλόκα στις εθνικές οδούς είναι μία από τις παραδόσεις αυτού του μήνα. Κάτι σαν το πατρινό καρναβάλι. Με ρώτησε “κι αν είναι υποκινούμενες”. Τον μάλωσα. Δεν θέλω ν’ ακούω τέτοια λόγια. Το ΚΚΕ δεν κάνει τέτοια πράγματα. Για τι τους πέρασες τους αγρότες; Για Αιγύπτιους αλιεργάτες; Ας κάνουν όσα μπλόκα θέλουν. Με τέτοια οικονομική ανασφάλεια, ούτως ή άλλως ο κόσμος έχει κόψει τις μετακινήσεις. Το πρόβλημα το έχουν οι νταλίκες, που μέχρι να διασχίσουν τη χώρα από παράδρομους, τα προϊόντα τους έχουν περάσει την ημερομηνία λήξης.
Τι είναι καλύτερο; Ένας δρόμος να κλείνει από αγρότες ή από κατολισθήσεις; Τα τρακτέρ θα φύγουν, μάλλον, σε λιγότερο από τέσσερις μήνες, αλλά οι βράχοι δείχνουν... μεγαλύτερη κατανόηση. Αν η κυβέρνηση επιμείνει στο άνοιγμα των δρόμων, οι αγρότες μπορούν να υποστηρίξουν ότι στα μπλόκα γίνεται... ανοιχτή διαβούλευση. Για μόλις ένα δισεκατομμύριο γίνεται όλη αυτή η φασαρία. Τα οποία θα έπαιρναν οι αγρότες και οι δήθεν αγρότες, των οποίων η μόνη σχέση με την αγροτική παραγωγή είναι τα... "φρουτάκια". Αλλά βλέπετε οι προηγούμενοι έδωσαν προεκλογικά τα λεφτά που χρειάζονταν για την ψηφιοποίηση του μητρώου αγροτών απευθείας στους αγρότες. Κι αυτοί ψήφισαν μαζικά ΠΑΣΟΚ. Μεγάλη επιτυχία.
Αναγνώστης οδηγός ταξί, μου εξομολογήθηκε την απορία ξένου χειμερινού τουρίστα: - “Ουάου, ποιος έκανε τόσους πολλούς χιονάνθρωπους πάνω στην αούτομπαν;” - Δεν είναι χιονάνθρωποι, μίστερ. Αγρότες είναι σε μπλόκα.
Από την άλλη δεν μπορώ να παραλείψω το διάλογο πατέρα και γιου: - Μπαμπά, ξέρω τι κάνουν αυτοί οι κύριοι που άναψαν φωτιές στη μέση του δρόμου και δεν αφήνουν τα αυτοκίνητα να περνούν. -Μπράβο, παιδί μου. Πώς λέγεται αυτή η κινητοποίηση; - Αγροτουρισμός...
Δεν μας έφτανε το σκοπιανό, με το κλείσιμο τελωνείων πάνε να δημιουργήσουμε και… βουλγαρικό ζήτημα”. Άμα μετονομάσουν κι αυτοί το αεροδρόμιό τους σε “βασιλεύς Φίλιππος”, τότε να σας δω. Αίτημα των αγροτών που αποκλείουν τις συνοριακές εισόδους είναι να χτυπηθούν τα καρτέλ που βαφτίζουν τα βουλγαρικά προϊόντα ελληνικά. Δίκαιο, αλλά δε λύνεται εν μία νυκτί. Εκτός αν της υποδείξουν ποιος είναι αυτός ο κύριος Καρτέλ, να πάει η Μπατζελή να του χώσει δυο χαστούκια. Η πλάκα είναι ότι οι Βούλγαροι διεκδικούν αποζημιώσεις εκατομμυρίων. Και αυτοί μπορεί μέσω Ε.Ε. να τα πάρουν. Αλλά οι αγρότες θα πάρουν... τα βουνά. Υπάρχει ένα σοβαρό θέμα για τον διάλογο κυβέρνησης - αγροτών, αλλά φοβάμαι ότι θα παραμείνει και πάλι εκτός ατζέντας.
Μήπως, λέω μήπως, πρέπει κάποτε η χώρα μας να αρχίσει να παράγει προϊόντα, που θα θέλει κάποιος να τα αγοράσει; Διότι κάποιοι ακόμη νοσταλγούν την εποχή της “απόσυρσης”, που είχε μετατρέψει τους αγρότες σε νεκροθάφτες ροδάκινων και άλλων προϊόντων. Τότε, δηλαδή, που οι δρόμοι της Ημαθίας και της Πέλλας γλιστρούσαν -σαν να είχαν μισό μέτρο χιόνι- από τα ζουμιά των σάπιων ροδάκινων που έσταζαν από τα φορτηγά. Αχ, τι ρομαντική εποχή! Κι εδώ αξίζει ν’ αναφέρω το παράπονο ενός μπάρμαν: - Με τσάκισαν τα μπλόκα των αγροτών... - Και τι σε νοιάζει εσένα, ρε, που έκλεισαν οι δρόμοι; Σου τελείωσαν τα ποτά στην κάβα; - Όχι, ρε, είχα παραγγείλει τέσσερις καινούργιες Βουλγάρες. Του κουτιού… "Πονάμε τους αγρότες", είπε ο Πάγκαλος. Μόνο που από τα χείλη του πληθωρικού αντιπροέδρου το ρήμα αυτό έχει... ενεργητική σημασία. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι αισθανόμαστε πόνο, αλλά ότι τον προκαλούμε!
Φτάνει πια. Καταντά ολίγον εκνευριστική η φιλολογία για τις γονικές παροχές. Ιδίως για εκείνους που το μόνο που έχουν να αφήσουν στα παιδιά τους είναι… η ευχή τους. Αλλά βλέπετε, αυτοί οι απατεώνες φοροφυγάδες εδώ και χρόνια με την ανοχή του κράτους συσσώρευσαν τόσα και τόσα ακίνητα. Και οι αθεόφοβοι δεν θέλουν ούτε τώρα να πληρώσουν ευρώ στην εφορία. Οι μισθωτοί ας κόψουν το λαιμό τους.
Ο Παπακωνσταντίνου πέρασε το εξάμηνο στις εξετάσεις ενώπιον της Ε.Ε., αλλά με βάση. Τσάμπα τα πτυχία και τα διδακτορικά. Στο β΄ εξάμηνο θα δώσει τρία καινούργια τεστ. Και οι επιτηρητές θα είναι τόσο αυστηροί, που δεν θα μπορεί πλέον να βγάλει "σκονάκι". Το χειρότερο είναι ότι, αν ο υπουργός Οικονομίας αποτύχει στις εξετάσεις, θα μείνουν όλοι οι πολίτες στην ίδια τάξη. Των πτωχών. Η είδηση ότι η Standard & Poor's μας απειλεί με υποβάθμιση είναι τόσο εκνευριστική που δεν ξέρεις ποιον να πρωτοδείρεις. Τον Standard ή τον Poor; Ίσως καλύτερα και τους δύο, μην αδικήσω κανέναν!
Η Ξενογιαννακοπούλου προσπαθεί να ξεφορτωθεί τις 8 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου που παρήγγειλε προεκλογικά... ο χουβαρδάς Αβραμόπουλος.Αν δεν τα καταφέρει, ας ζητήσει να πληρώσει τα εμβόλια ο προκάτοχός της. Κι αν αρνηθεί, να φάει όλες τις ενέσεις στον πισινό του. Γιατί να πληρώσουμε εμείς τα επικοινωνιακά παιχνίδια και τα μπλέιζερ του Αβραμόπουλου; Ταύτιση απόψεων για το σχέδιο "Καλλικράτης", κατά ο Σαμαράς, υπέρ η Ντόρα. Ο βήχας και ο έρωτας δεν κρύβονται. Το είχε πει η κοπέλα μετά τις εσωκομματικές εκλογές, ότι θα είναι "απλός στρατιώτης". Δεν είχε ξεκαθαρίσει όμως ποιος θα είναι ο εχθρός της. Προσοχή. Οι κύριοι Κώστας Μαρκόπουλος και Κυριάκος Μητσοτάκης είναι στο ίδιο κόμμα. Σας το λέω γιατί από τις ένθεν κακείθεν δηλώσεις δύσκολα θα το πίστευε κανείς. Αλλά σε ένα προσφάτως ηττημένο κόμμα είναι σύνηθες φαινόμενο οι εσωκομματικές έριδες. Εδώ τρώγονται στο ΠΑΣΟΚ που θριάμβευσε στις πρόσφατες εθνικές εκλογές.
Τελικά ήρθε ο χειμώνας, αλλά με μεγάλη καθυστέρηση. Λογικό. Λειτουργεί κι αυτός με… ώρα ΠΑΣΟΚ. Με ώρα ΠΑΣΟΚ γίνονται και οι τοποθετήσεις διοικητών στους δημόσιους οργανισμούς. Όχι, δεν είναι “αργοί” στο ΠΑΣΟΚ. Απλώς… σπεύδουν βραδέως. Αλλού είναι το παράδοξο. Ενώ η ΝΔ είχε ξεκαθαρίσει ότι αν δεν γίνουν οι βελτιώσεις που θα προτείνει δεν θα ψηφίσει το νομοσχέδιο της Μπιρμπίλη για τα καμένα δάση της Αττικής, ούτε βελτιώσεις πρότεινε και υπερψηφίζει το νομοσχέδιο. Συντονισμός όχι μ..κίες. Ο Πάγκαλος προανήγγειλε επίσης κλείσιμο ή συγχώνευση δημοσίων επιχειρήσεων και υπηρεσιών. Δεν είπε ποιες, ώστε χιλιάδες υπάλληλοι να κάνουν σαν τον Ιούδα... "Μήπως η δικιά μου, κύριε, μήπως η δικιά μου;". Πρόβες έντασης με την Ελλάδα κάνει ο τουρκικός στρατός. Προφανώς στο πλαίσιο υλοποίησης του ευρωπαϊκού κεκτημένου του. Δεν ξέρω τι ακριβώς ασκήσεις κάνουν οι γείτονες. Ίσως να εξασκούνται σε υποστολές σημαίας σε βραχονησίδα.
Ξεκίνησε την Παρασκευή στην Άμφισσα η δίκη για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Για προφανείς λόγους, η παρουσία τόσων αστυνομικών δυνάμεων στην περιοχή κάνει τους πολίτες να νιώθουν ότι κατοικούν σε... πεδίο βολής.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να μάθω ποιος έγραψε ότι "η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο"; Αν είναι έτσι ο παράδεισος, να κλείσω θέση γωνιακή στην κόλαση.
Δρόμοι
Του Ρούσσου Βρανά , rvranas@otenet.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 25 Ιανουαρίου 2010
Ποια συνταγματικά...
... δικαιώματα πρέπει να έχουν οι επιχειρήσεις; Όταν αυτό το ερώτημα τέθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, οι ιδρυτές της χώρας, που έγραψαν το Σύνταγμά της, αποφάσισαν ότι αυτά τα δικαιώματα πρέπει να είναι λιγότερα από τα δικαιώματα του λαού. Και από το 1907, το Κογκρέσο είχε απαγορεύσει στις επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών. Προχθές, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τα ανέτρεψε όλα: αποφάνθηκε πως οι επιχειρήσεις δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους.
Το αμερικανικό...
... δικαστήριο εξομοίωσε τις επιχειρήσεις με τα φυσικά πρόσωπα. Και έτσι τους έδωσε το δικαίωμα να χρηματοδοτούν τους πολιτικούς, όπως ακριβώς τους χρηματοδοτούν οι πολιτικοί τους φίλοι. Άραγε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; αναρωτιέται ο δημοσιογράφος Γκρεγκ Πάλαστ. Θα δούμε κάποτε την Wal-Μart ή την Coca-Cola να διεκδικούν ακόμη και την προεδρία της χώρας; «Δεν θα έχουμε πια γερουσιαστές από το Κάνσας ή το Όρεγκον», λέει ο Δημοκρατικός βουλευτής από τη Φλόριντα Άλαν Γκρέισον. «Θα έχουμε γερουσιαστές από τις εταιρείες Cheekies και Εxxon. Ίσως μάλιστα μας υποχρεώσουν να φοράμε στα ρούχα μας και τα διαφημιστικά τους». Η δικαστική απόφαση αναμένεται να ενισχύσει την επιρροή των οργανωμένων συμφερόντων στους πολιτικούς και στα πολιτικά κόμματα. «Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων θα συρρικνωθεί», λέει ο Ρεπουμπλικάνος Μπέντζαμιν Γκίνσμπεργκ. «Εξωκοινοβουλευτικές ομάδες θα αναλάβουν πολλές από τις λειτουργίες που μέχρι σήμερα ήταν καθαρά κομματικές, όπως την πολιτική διαφήμιση και τη συλλογή ψήφων».
Η απόφαση...
... του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ ανατρέπει νομικά προηγούμενα τουλάχιστον 100 ετών. Ενισχύει τη μέγγενη του μεγάλου κεφαλαίου στην πολιτική ζωή και επικυρώνει την αγοραπωλησία πολιτικών και αξιωμάτων με το βασικό της σκεπτικό, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις έχουν τα ίδια δικαιώματα ελευθερίας λόγου και πολιτικής έκφρασης όπως και τα άτομα. «Και δείχνει», λέει ο δημοσιογράφος Τομ Ιλέι, «πως οι εργαζόμενοι, η μεγάλη πλειονότητα του λαού, δεν μπορούν πια να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στο πλαίσιο του υπάρχοντος συστήματος». Το Ανώτατο Δικαστήριο, το Κογκρέσο, η προεδρία και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ είναι πια ολοφάνερο πως ελέγχονται από την οικονομική ολιγαρχία του τόπου. Αν οι επιχειρήσεις ήταν πράγματι άνθρωποι, λέει ο Σκοτ Κλίνγκερ του Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Θα ήταν υπόλογες στην κοινωνία όποτε θα παρέβαιναν τους νόμους της και θα τιμωρούνταν γι΄ αυτό, όπως ακριβώς τιμωρούνται και οι άνθρωποι. Αν μια επιχείρηση παράγει προϊόντα που ξέρει πως είναι θανατηφόρα, δεν είναι ένοχη φόνου; Αν μια επιχείρηση παραπλανά τους επενδυτές με χαλκευμένα οικονομικά στοιχεία που κοστίζουν στους ανθρώπους τα σπίτια τους ή τις οικονομίες τους, δεν είναι ένοχη εγκληματικής απάτης;
Οι δικαστές,...
... όμως, που θα τα βάλουν με τις μεγάλες επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν έχουν ακόμη γεννηθεί. Το αμερικανικό δικαστήριο τούς αποδίδει τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων, αλλά χωρίς καμιά από τις υποχρεώσεις τους.
το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα : "ΤΑ ΝΕΑ"
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 25 Ιανουαρίου 2010
Ποια συνταγματικά...
... δικαιώματα πρέπει να έχουν οι επιχειρήσεις; Όταν αυτό το ερώτημα τέθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, οι ιδρυτές της χώρας, που έγραψαν το Σύνταγμά της, αποφάσισαν ότι αυτά τα δικαιώματα πρέπει να είναι λιγότερα από τα δικαιώματα του λαού. Και από το 1907, το Κογκρέσο είχε απαγορεύσει στις επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών. Προχθές, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τα ανέτρεψε όλα: αποφάνθηκε πως οι επιχειρήσεις δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους.
Το αμερικανικό...
... δικαστήριο εξομοίωσε τις επιχειρήσεις με τα φυσικά πρόσωπα. Και έτσι τους έδωσε το δικαίωμα να χρηματοδοτούν τους πολιτικούς, όπως ακριβώς τους χρηματοδοτούν οι πολιτικοί τους φίλοι. Άραγε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; αναρωτιέται ο δημοσιογράφος Γκρεγκ Πάλαστ. Θα δούμε κάποτε την Wal-Μart ή την Coca-Cola να διεκδικούν ακόμη και την προεδρία της χώρας; «Δεν θα έχουμε πια γερουσιαστές από το Κάνσας ή το Όρεγκον», λέει ο Δημοκρατικός βουλευτής από τη Φλόριντα Άλαν Γκρέισον. «Θα έχουμε γερουσιαστές από τις εταιρείες Cheekies και Εxxon. Ίσως μάλιστα μας υποχρεώσουν να φοράμε στα ρούχα μας και τα διαφημιστικά τους». Η δικαστική απόφαση αναμένεται να ενισχύσει την επιρροή των οργανωμένων συμφερόντων στους πολιτικούς και στα πολιτικά κόμματα. «Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων θα συρρικνωθεί», λέει ο Ρεπουμπλικάνος Μπέντζαμιν Γκίνσμπεργκ. «Εξωκοινοβουλευτικές ομάδες θα αναλάβουν πολλές από τις λειτουργίες που μέχρι σήμερα ήταν καθαρά κομματικές, όπως την πολιτική διαφήμιση και τη συλλογή ψήφων».
Η απόφαση...
... του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ ανατρέπει νομικά προηγούμενα τουλάχιστον 100 ετών. Ενισχύει τη μέγγενη του μεγάλου κεφαλαίου στην πολιτική ζωή και επικυρώνει την αγοραπωλησία πολιτικών και αξιωμάτων με το βασικό της σκεπτικό, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις έχουν τα ίδια δικαιώματα ελευθερίας λόγου και πολιτικής έκφρασης όπως και τα άτομα. «Και δείχνει», λέει ο δημοσιογράφος Τομ Ιλέι, «πως οι εργαζόμενοι, η μεγάλη πλειονότητα του λαού, δεν μπορούν πια να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στο πλαίσιο του υπάρχοντος συστήματος». Το Ανώτατο Δικαστήριο, το Κογκρέσο, η προεδρία και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ είναι πια ολοφάνερο πως ελέγχονται από την οικονομική ολιγαρχία του τόπου. Αν οι επιχειρήσεις ήταν πράγματι άνθρωποι, λέει ο Σκοτ Κλίνγκερ του Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Θα ήταν υπόλογες στην κοινωνία όποτε θα παρέβαιναν τους νόμους της και θα τιμωρούνταν γι΄ αυτό, όπως ακριβώς τιμωρούνται και οι άνθρωποι. Αν μια επιχείρηση παράγει προϊόντα που ξέρει πως είναι θανατηφόρα, δεν είναι ένοχη φόνου; Αν μια επιχείρηση παραπλανά τους επενδυτές με χαλκευμένα οικονομικά στοιχεία που κοστίζουν στους ανθρώπους τα σπίτια τους ή τις οικονομίες τους, δεν είναι ένοχη εγκληματικής απάτης;
Οι δικαστές,...
... όμως, που θα τα βάλουν με τις μεγάλες επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν έχουν ακόμη γεννηθεί. Το αμερικανικό δικαστήριο τούς αποδίδει τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων, αλλά χωρίς καμιά από τις υποχρεώσεις τους.
το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα : "ΤΑ ΝΕΑ"
Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2010
Ο "ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ" (1823),
Έργο του ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ, παρατίθεται εδώ ολόκληρος, μελοποιήθηκε από τον Νικόλαο Μάντζαρο το 1828, οι δύο πρώτες στροφές του αποτελούν τον εθνικό μας ύμνο
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Εκεί μέσα εκατοικούσες
πικραμένη, εντροπαλή,
κι ένα στόμα ακαρτερούσες,
«έλα πάλι», να σου πεί.
'Αργειε νάλθει εκείνη η μέρα,
κι ήταν όλα σιωπηλά,
γιατί τά 'σκιαζε η φοβέρα
και τα πλάκωνε η σκλαβιά.
Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σού έμενε να λές
περασμένα μεγαλεία
και διηγώντας τα να κλαις.
Και ακαρτέρει και ακαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ένα εκτύπαε τ' άλλο χέρι
από την απελπισιά,
Κι έλεες: «Πότε, α, πότε βγάνω
το κεφάλι από τσ' ερμιές;».
Και αποκρίνοντο από πάνω
κλάψες, άλυσες, φωνές.
Τότε εσήκωνες το βλέμμα
μες στα κλάιματα θολό,
και εις το ρούχο σου έσταζ' αίμα,
πλήθος αίμα ελληνικό.
Με τα ρούχα αιματωμένα
ξέρω ότι έβγαινες κρυφά
να γυρεύεις εις τα ξένα
άλλα χέρια δυνατά.
Μοναχή το δρόμο επήρες,
εξανάλθες μοναχή·
δεν είν' εύκολες οι θύρες
εάν η χρεία τες κουρταλεί.
'Αλλος σου έκλαψε εις τα στήθια,
αλλ' ανάσαση καμμιά·
άλλος σου έταξε βοήθεια
και σε γέλασε φρικτά.
΄Αλλοι, οϊμέ, στη συμφορά σου
οπού εχαίροντο πολύ,
«σύρε νά 'βρεις τα παιδιά σου,
σύρε», έλεγαν οι σκληροί.
Φεύγει οπίσω το ποδάρι
και ολογλήγορο πατεί
ή την πέτρα ή το χορτάρι
που τη δόξα σού ενθυμεί.
Ταπεινότατη σου γέρνει
η τρισάθλια κεφαλή,
σαν πτωχού που θυροδέρνει
κι είναι βάρος του η ζωή.
Ναι, αλλά τώρα αντιπαλεύει
κάθε τέκνο σου με ορμή,
πού ακατάπαυστα γυρεύει
ή τη νίκη ή τη θανή.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Μόλις είδε την ορμή σου
ο ουρανός που για τσ' εχθρούς
εις τη γη τη μητρική σου
έτρεφ' άνθια και καρπούς,
εγαλήνεψε· και εχύθει
καταχθόνια μια βοή,
και του Ρήγα σού απεκρίθη
πολεμόκραχτη η φωνή.
΄Ολοι οι τόποι σου σ' εκράξαν
χαιρετώντας σε θερμά,
και τα στόματα εφωνάξαν
όσα αισθάνετο η καρδιά.
Εφωνάξανε ως τ' αστέρια
του Ιονίου και τα νησιά,
κι εσηκώσανε τα χέρια
για να δείξουνε χαρά,
μ' όλον πού 'ναι αλυσωμένο
το καθένα τεχνικά,
και εις το μέτωπο γραμμένο
έχει: «Ψεύτρα Ελευθεριά».
Γκαρδιακά χαροποιήθει
και του Βάσιγκτον η γη,
και τα σίδερα ενθυμήθει
που την έδεναν κι αυτή.
Απ' τον πύργο του φωνάζει,
σα να λέει σε χαιρετώ,
και τη χήτη του τινάζει
το λιοντάρι το Ισπανό.
Ελαφιάσθη της Αγγλίας
το θηρίο, και σέρνει ευθύς
κατά τ' άκρα της Ρουσίας
τα μουγκρίσματα τσ' οργής.
Εις το κίνημα του δείχνει,
πως τα μέλη ειν' δυνατά·
και στου Αιγαίου το κύμα ρίχνει
μια σπιθόβολη ματιά.
Σε ξανοίγει από τα νέφη
και το μάτι του Αετού,
που φτερά και νύχια θρέφει
με τα σπλάχνα του Ιταλού·
και σ' εσέ καταγυρμένος,
γιατί πάντα σε μισεί,
έκρωζ' έκρωζ' ο σκασμένος,
να σε βλάψει, αν ημπορεί.
΄Αλλο εσύ δεν συλλογιέσαι
πάρεξ που θα πρωτοπάς·
δεν μιλείς και δεν κουνιέσαι
στες βρισιές οπού αγρικάς·
σαν το βράχο οπού αφήνει
κάθε ακάθαρτο νερό
εις τα πόδια του να χύνει
ευκολόσβηστον αφρό·
οπού αφήνει ανεμοζάλη
και χαλάζι και βροχή
να του δέρνουν τη μεγάλη,
την αιώνιαν κορυφή.
Δυστυχιά του, ω, δυστυχιά του,
οποιανού θέλει βρεθεί
στο μαχαίρι σου αποκάτου
και σ' εκείνο αντισταθεί.
Το θηρίο π' ανανογιέται
πως του λείπουν τα μικρά,
περιορίζεται, πετιέται,
αίμα ανθρώπινο διψά·
τρέχει, τρέχει όλα τα δάση,
τα λαγκάδια, τα βουνά,
κι όπου φθάσει, όπου περάσει,
φρίκη, θάνατος, ερμιά·
Ερμιά, θάνατος και φρίκη
όπου επέρασες κι εσύ·
ξίφος έξω από τη θήκη
πλέον ανδρείαν σου προξενεί.
Ιδού, εμπρός σου ο τοίχος στέκει
της αθλίας Τριπολιτσάς·
τώρα τρόμου αστροπελέκι
να της ρίψεις πιθυμάς.
Μεγαλόψυχο το μάτι
δείχνει πάντα οπώς νικεί,
κι ας ειν' άρματα γεμάτη
και πολέμιαν χλαλοή.
Σου προβαίνουνε και τρίζουν
για να ιδείς πως ειν' πολλά·
δεν ακούς που φοβερίζουν
άνδρες μύριοι και παιδιά;
Λίγα μάτια, λίγα στόματα
θα σας μείνουνε ανοιχτά.
για να κλαύσετε τα σώματα
που θε νά 'βρει η συμφορά!
Κατεβαίνουνε, και ανάφτει
του πολέμου αναλαμπή·
το τουφέκι ανάβει, αστράφτει,
λάμπει, κόφτει το σπαθί.
Γιατί η μάχη εστάθει ολίγη;
Λίγα τα αίματα γιατί;
Τον εχθρό θωρώ να φύγει
και στο κάστρο ν' ανεβεί.
Μέτρα! Ειν' άπειροι οι φευγάτοι,
οπού φεύγοντας δειλιούν·
τα λαβώματα στην πλάτη
δέχοντ', ώστε ν' ανεβούν.
Εκεί μέσα ακαρτερείτε
την αφεύγατη φθορά·
να, σας φθάνει· αποκριθείτε
στης νυκτός τη σκοτεινιά!
Αποκρίνονται και η μάχη
έτσι αρχίζει, οπού μακριά
από ράχη εκεί σε ράχη
αντιβούιζε φοβερά.
Ακούω κούφια τα τουφέκια,
ακούω σμίξιμο σπαθιών,
ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,
ακούω τρίξιμο δοντιών.
Α, τι νύκτα ήταν εκείνη
που την τρέμει ο λογισμός!
΄Αλλος ύπνος δεν εγίνει
πάρεξ θάνατου πικρός.
Της σκηνής η ώρα, ο τόπος,
οι κραυγές, η ταραχή,
ο σκληρόψυχος ο τρόπος
του πολέμου, και οι καπνοί,
και οι βροντές και το σκοτάδι
οπού αντίσκοφτε η φωτιά,
επαράσταιναν τον ΄Αδη
που ακαρτέρειε τα σκυλιά·
Τ' ακαρτέρειε. Εφαίνον' ίσκιοι
αναρίθμητοι, γυμνοί,
κόρες, γέροντες, νεανίσκοι,
βρέφη ακόμη εις το βυζί.
'Ολη μαύρη μυρμηγκιάζει,
μαύρη η εντάφια συντροφιά,
σαν το ρούχο οπού σκεπάζει
τα κρεβάτια τα στερνά.
Τόσοι, τόσοι ανταμωμένοι
επετιούντο από τη γη,
όσοι ειν' άδικα σφαγμένοι
από τούρκικην οργή.
Τόσα πέφτουνε τα θερι-
σμένα αστάχια εις τους αγρούς·
σχεδόν όλα εκειά τα μέρη
εσκεπάζοντο απ' αυτούς.
Θαμποφέγγει κανέν' άστρο,
και αναδεύοντο μαζί,
ανεβαίνοντας το κάστρο
με νεκρώσιμη σιωπή.
'Ετσι χάμου εις την πεδιάδα,
μες στο δάσος το πυκνό,
όταν στέλνει μίαν αχνάδα
μισοφέγγαρο χλωμό,
Eάν οι άνεμοι μες στ' άδεια
τα κλαδιά μουγκοφυσούν,
σειούνται, σειούνται τα μαυράδια,
οπού οι κλώνοι αντικτυπούν.
Με τα μάτια τους γυρεύουν
όπου είν' αίματα πηχτά,
και μες στα αίματα χορεύουν
με βρυχίσματα βραχνά·
και χορεύοντας μανίζουν
εις τους ΄Ελληνες κοντά,
και τα στήθια τους εγγίζουν
με τα χέρια τα ψυχρά.
Εκειό το έγγισμα πηγαίνει
βαθειά μες στα σωθικά,
όθεν όλη η λύπη βγαίνει,
και άκρα αισθάνονται ασπλαχνιά.
Τότε αυξαίνει του πολέμου
ο χορός τρομακτικά,
σαν το σκόρπισμα του ανέμου
στου πελάου τη μοναξιά.
Κτυπούν όλοι απάνου κάτου·
κάθε κτύπημα που εβγεί
είναι κτύπημα θανάτου
χώρις να δευτερωθεί.
Κάθε σώμα ιδρώνει, ρέει·
λες κι εκείθενε η ψυχή
απ' το μίσος που την καίει
πολεμάει να πεταχθεί.
Της καρδίας κτυπίες βροντάνε
μες στα στήθια τους αργά,
και τα χέρια όπου χουμάνε
περισσότερο ειν' γοργά.
Ουρανός γι' αυτούς δεν είναι,
ουδέ πέλαγο, ουδέ γη·
γι' αυτούς όλους το παν είναι
μαζωμένο αντάμα εκεί.
Τόση η μάνητα κι η ζάλη,
που στοχάζεσαι μη πως
από μία μεριά και απ' άλλη
δεν είνει ένας ζωντανός.
Κοίτα χέρια απελπισμένα
πώς θερίζουνε ζωές!
Χάμου πέφτουνε κομμένα
χέρια, πόδια, κεφαλές,
και παλάσκες και σπαθία
με ολοσκόρπιστα μυαλά,
και με ολόσχιστα κρανία,
σωθικά λαχταριστά.
Προσοχή καμία δεν κάνει
κανείς, όχι, εις τη σφαγή·
πάνε πάντα εμπρός. Ω, φθάνει,
φθάνει· έως πότε οι σκοτωμοί;
Ποιος αφήνει εκεί τον τόπο,
πάρεξ όταν ξαπλωθεί;
Δεν αισθάνονται τον κόπο
και λες κι είναι εις την αρχή.
Ολιγόστευαν οι σκύλοι,
και «Αλλά», εφώναζαν, «Αλλά»,
και των Χριστιανών τα χείλη
«φωτιά», εφώναζαν, «φωτιά».
Λιονταρόψυχα, εκτυπιούντο,
πάντα εφώναζαν «φωτιά»,
και οι μιαροί κατασκορπιούντο,
πάντα σκούζοντας «Αλλά».
Παντού φόβος και τρομάρα
και φωνές και στεναγμοί·
παντού κλάψα, παντού αντάρα,
και παντού ξεψυχισμοί.
Ήταν τόσοι! Πλέον το βόλι
εις τ' αυτιά δεν τους λαλεί.
'Ολοι χάμου εκείτοντ' όλοι
εις την τέταρτην αυγή.
Σαν ποτάμι το αίμα εγίνη
και κυλάει στη λαγκαδιά,
και το αθώο χόρτο πίνει
αίμα αντίς για τη δροσιά.
Της αυγής δροσάτο αέρι,
δεν φυσάς τώρα εσύ πλιο
στων ψευδόπιστων το αστέρι·
φύσα, φύσα εις το ΣΤΑΥΡΟ!
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Της Κορίνθου ιδού και οι κάμποι·
δεν λάμπ' ήλιος μοναχά
εις τους πλάτανους, δεν λάμπει
εις τ' αμπέλια, εις τα νερά.
Εις τον ήσυχον αιθέρα
τώρα αθώα δεν αντηχεί
τα λαλήματα η φλογέρα,
τα βελάσματα το αρνί.
Τρέχουν άρματα χιλιάδες
σαν το κύμα εις το γιαλό,
αλλ' οι ανδρείοι παλληκαράδες
δεν ψηφούν τον αριθμό.
Ω τρακόσιοι, σηκωθείτε
και ξανάλθετε σε μας·
τα παιδιά σας θελ' ιδείτε
πόσο μοιάζουνε με σας.
'Ολοι εκείνοι τα φοβούνται
και με πάτημα τυφλό
εις την Κόρινθο αποκλειούνται
κι όλοι χάνουνται απ' εδώ.
Στέλνει ο άγγελος του ολέθρου
πείνα και θανατικό,
που με σχήμα ενός σκελέθρου
περπατούν αντάμα οι δυο·
και πεσμένα εις τα χορτάρια
απεθαίνανε παντού
τα θλιμμένα απομεινάρια
της φυγής και του χαμού.
Κι εσύ αθάνατη, εσύ θεία,
που ότι θέλεις ημπορείς.
εις τον κάμπο, Ελευθερία,
ματωμένη περπατείς.
Στη σκια χεροπιασμένες,
στη σκια βλέπω κι εγώ
κρινοδάχτυλες παρθένες
οπού κάνουνε χορό.
Στο χορό γλυκογυρίζουν
ωραία μάτια ερωτικά,
και εις την αύρα κυματίζουν
μαύρα, ολόχρυσα μαλλιά.
Η ψυχή μου αναγαλλιάζει
πως ο κόρφος καθεμιάς
γλυκοβύζαστο ετοιμάζει
γάλα ανδρείας κι ελευθεριάς.
Μες στα χόρτα, τα λουλούδια,
το ποτήρι δεν βαστώ·
φιλελεύθερα τραγούδια
σαν τον Πίνδαρο εκφωνώ.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Πήγες εις το Μεσολόγγι
την ημέρα του Χριστού,
μέρα που άνθισαν οι λόγγοι
για το τέκνο του Θεού.
Σου 'λθε εμπρός λαμποκοπώντας
η Θρησκεία μ' ένα σταυρό,
και το δάκτυλο κινώντας
οπού ανεί τον ουρανό,
«σ' αυτό», εφώναξε, «το χώμα
στάσου ολόρθη, Ελευθεριά!».
Και φιλώντας σου το στόμα
μπαίνει μες στην εκκλησιά.
Εις την τράπεζα σιμώνει,
και το σύγνεφο το αχνό
γύρω γύρω της πυκνώνει
που σκορπάει το θυμιατό.
Αγρικάει την ψαλμωδία
οπού εδίδαξεν αυτή·
βλέπει τη φωταγωγία
στους Αγίους εμπρός χυτή.
Ποιοι είν' αυτοί που πλησιάζουν
με πολλή ποδοβολή,
κι άρματ', άρματα ταράζουν;
Επετάχτηκες εσύ!
Α, το φως που σε στολίζει,
σαν ηλίου φεγγοβολή,
και μακρίθεν σπινθηρίζει,
δεν είναι, όχι, από τη γη.
Λάμψιν έχει όλη φλογώδη
χείλος, μέτωπο, οφθαλμός·
φως το χέρι, φως το πόδι,
κι όλα γύρω σου είναι φως.
Το σπαθί σου αντισηκώνεις,
τρία πατήματα πατάς,
σαν τον πύργο μεγαλώνεις,
κι εις το τέταρτο κτυπάς.
Με φωνή που καταπείθει
προχωρώντας ομιλείς:
«Σήμερ', άπιστοι, εγεννήθη,
ναι, του κόσμου ο Λυτρωτής.
Αυτός λέγει, αφοκρασθείτε:
"Εγώ ειμ' 'Αλφα, Ωμέγα εγώ·
πέστε, που θ' αποκρυφθείτε
εσείς όλοι, αν οργισθώ;
Φλόγα ακοίμητην σας βρέχω,
που, μ' αυτήν αν συγκριθεί
κείνη η κάτω οπού σας έχω,
σαν δροσιά θέλει βρεθεί.
Κατατρώγει, ωσάν τη σχίζα,
τόπους άμετρα υψηλούς,
χώρες, όρη από τη ρίζα,
ζώα και δέντρα και θνητούς.
Και το παν το κατακαίει,
και δεν σώζεται πνοή,
πάρεξ του άνεμου που πνέει
μες στη στάχτη τη λεπτή"».
Κάποιος ήθελε ερωτήσει:
Του θυμού Του εισ' αδελφή;
Ποιος είν' άξιος να νικήσει
ή με σε να μετρηθεί;
Η γη αισθάνεται την τόση
του χεριού σου ανδραγαθιά,
που όλην θέλει θανατώσει
τη μισόχριστη σπορά.
Την αισθάνονται και αφρίζουν
τα νερά, και τ' αγρικώ
δυνατά να μουρμουρίζουν
σαν ρυάζετο θηριό.
Κακορίζικοι, πού πάτε
του Αχελώου μες στη ροή
και πιδέξια πολεμάτε
από την καταδρομή
να αποφύγετε; Το κύμα
έγινε όλο φουσκωτό·
εκεί ευρήκατε το μνήμα
πριν να ευρείτε αφανισμό.
Βλασφημάει, σκούζει, μουγκρίζει
κάθε λάρυγγας εχθρού,
και το ρεύμα γαργαρίζει
τες βλασφήμιες του θυμού.
Σφαλερά τετραποδίζουν
πλήθος άλογα, και ορθά
τρομασμένα χλιμιντρίζουν
και πατούν εις τα κορμιά.
Ποίος στο σύντροφον απλώνει
χέρι, ωσάν να βοηθηθεί·
ποίος τη σάρκα του δαγκώνει
όσο που να νεκρωθεί.
Κεφαλές απελπισμένες,
με τα μάτια πεταχτά,
κατά τ' άστρα σηκωμένες
για την ύστερη φορά.
Σβιέται -αυξαίνοντας η πρώτη
του Αχελώου νεροσυρμή-
το χλιμίντρισμα και οι κρότοι
και του ανθρώπου οι γογγυσμοί.
Έτσι ν' άκουα να βουίξει
τον βαθύν Ωκεανό,
και στο κύμα του να πνίξει
κάθε σπέρμα αγαρηνό!
Και εκεί πού 'ναι η Αγία Σοφία
μες στους λόφους τους επτά,
όλα τ' άψυχα κορμία,
βραχοσύντριφτα, γυμνά,
σωριασμένα να τα σπρώξει
η κατάρα του Θεού,
κι απ' εκεί να τα μαζώξει
ο αδελφός του Φεγγαριού.
Κάθε πέτρα μνήμα ας γένει,
κι η Θρησκεία κι η Ελευθεριά
μ' αργό πάτημα ας πηγαίνει
μεταξύ τους και ας μετρά.
Ένα λείψανο ανεβαίνει
τεντωτό, πιστομητό,
κι άλλο ξάφνου κατεβαίνει
και δεν φαίνεται, και πλιο
και χειρότερα αγριεύει
και φουσκώνει ο ποταμός·
πάντα, πάντα περισσεύει·
πολύ φλοίσβισμα και αφρός.
Α, γιατί δεν έχω τώρα
τη φωνή του Μωυσή;
Μεγαλόφωνα την ώρα
οπού εσβιούντο οι μισητοί,
το Θεόν ευχαριστούσε
στου πελάου τη λύσσα εμπρός,
και τα λόγια ηχολογούσε
αναρίθμητος λαός.
Ακλουθάει την αρμονία
η αδελφή του Ααρών,
η προφήτισσα Μαρία,
μ' ένα τύμπανο τερπνόν
και πηδούν όλες οι κόρες
με τσ' αγκάλες ανοικτές,
τραγουδώντας, ανθοφόρες,
με τα τύμπανα κι εκειές.
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.
Εις αυτήν, είν' ξακουσμένο,
δεν νικιέσαι εσύ ποτέ·
όμως, όχι, δεν είν' ξένο
και το πέλαγο για σε.
Το στοιχείον αυτό ξαπλώνει
κύματ' άπειρα εις τη γη,
με τα οποία την περιζώνει,
κι είναι εικόνα σου λαμπρή.
Με βρυχίσματα σαλεύει
που τρομάζει η ακοή·
κάθε ξύλο κινδυνεύει
και λιμνιώνα αναζητεί.
Φαίνετ' έπειτα η γαλήνη
και το λάμψιμο του ηλιού,
και τα χρώματα αναδίνει
του γλαυκότατου ουρανού.
Δεν νικιέσαι, είν' ξακουσμένο,
στην ξηράν εσύ ποτέ·
όμως όχι δεν είν' ξένο
και το πέλαγο για σέ.
Περνούν άπειρα τα ξάρτια,
και σαν λόγγος στριμωχτά
τα τρεχούμενα κατάρτια,
τα ολοφούσκωτα πανιά.
Συ τες δύναμές σου σπρώχνεις,
και αγκαλά δεν είν' πολλές,
πολεμώντας, άλλα διώχνεις,
άλλα παίρνεις, άλλα καις.
Μ' επιθυμία να τηράζεις
δύο μεγάλα σε θωρώ,
και θανάσιμον τινάζεις
εναντίον τους κεραυνό.
Πιάνει, αυξαίνει, κοκκινίζει,
και σηκώνει μια βροντή,
και το πέλαο χρωματίζει
με αιματόχροη βαφή.
Πνίγοντ' όλοι οι πολεμάρχοι
και δεν μνέσκει ένα κορμί·
χαίρου, σκιά του Πατριάρχη,
που σε πέταξαν εκεί.
Εκρυφόσμιγαν οι φίλοι
με τσ' εχθρούς τους τη Λαμπρή,
και τους έτρεμαν τα χείλη
δίνοντάς τα εις το φιλί.
Κειες τες δάφνες που εσκορπίστε
τώρα πλέον δεν τες πατεί,
και το χέρι οπού εφιλήστε
πλέον, α, πλέον δεν ευλογεί.
'Ολοι κλαψτε· αποθαμένος
ο αρχηγός της Εκκλησιάς·
κλάψτε, κλάψτε· κρεμασμένος
ωσάν να 'τανε φονιάς!
'Εχει ολάνοικτο το στόμα
π' ώρες πρώτα είχε γευθεί
τ' Άγιον Αίμα, τ' Άγιον Σώμα·
λες πως θε να ξαναβγεί
η κατάρα που είχε αφήσει,
λίγο πριν να αδικηθεί,
εις οποίον δεν πολεμήσει
και ημπορεί να πολεμεί.
Την ακούω, βροντάει, δεν παύει
εις το πέλαγο, εις τη γη,
και μουγκρίζοντας ανάβει
την αιώνιαν αστραπή.
Η καρδιά συχνοσπαράζει.
Πλην τι βλέπω; Σοβαρά
να σωπάσω με προστάζει
με το δάκτυλο η θεά.
Κοιτάει γύρω εις την Ευρώπη
τρεις φορές μ' ανησυχιά·
προσηλώνεται κατόπι
στην Ελλάδα, και αρχινά:
«Παλληκάρια μου, οι πολέμοι
για σας όλοι είναι χαρά,
και το γόνα σας δεν τρέμει
στους κινδύνους εμπροστά.
Απ' εσάς απομακραίνει
κάθε δύναμη εχθρική,
αλλά ανίκητη μια μένει
που τες δάφνες σας μαδεί.
Μία, που όταν ωσάν λύκοι
ξαναρχόστενε ζεστοί,
κουρασμένοι από τη νίκη,
αχ, το νου σάς τυραννεί.
Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει,
"πάρ' το", λέγοντας, "και συ".
Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει
έχει αλήθεια ωραία θωριά·
μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
εισέ δάκρυα θλιβερά.
Από στόμα οπού φθονάει,
παλληκάρια, ας μην πωθεί,
πως το χέρι σας κτυπάει
του αδελφού την κεφαλή.
Μην ειπούν στο στοχασμό τους
τα ξένη έθνη αληθινά:
"Εάν μισούνται ανάμεσό τους
δεν τους πρέπει ελευθεριά".
Τέτοια αφήστενε φροντίδα·
όλο το αίμα οπού χυθεί
για θρησκεία και για πατρίδα
όμοιαν έχει την τιμή.
Στο αίμα αυτό, που δεν πονείτε
για πατρίδα, για θρησκειά,
σας ορκίζω, αγκαλισθείτε
σαν αδέλφια γκαρδιακά.
Πόσο λείπει, στοχασθείτε,
πόσο ακόμη να παρθεί·
πάντα η νίκη, αν ενωθείτε,
πάντα εσάς θ' ακολουθεί.
Ω ακουσμένοι εις την ανδρεία,
καταστήστε ένα Σταυρό
και φωνάξετε με μία:
"Βασιλείς, κοιτάξτ' εδώ!
Το σημείον που προσκυνάτε
είναι τούτο, και γι' αυτό
ματωμένους μας κοιτάτε
στον αγώνα το σκληρό.
Ακατάπαυστα το βρίζουν
τα σκυλιά και το πατούν
και τα τέκνα του αφανίζουν,
και την πίστη αναγελούν.
Εξ αιτίας του εσπάρθη, εχάθη
αίμα αθώο χριστιανικό,
που φωνάζει από τα βάθη
της νυκτός: Να εκδικηθώ.
Δεν ακούτε, εσείς εικόνες
του Θεού, τέτοια φωνή;
Τώρα επέρασαν αιώνες
και δεν έπαυσε στιγμή.
Δεν ακούτε; Εις κάθε μέρος
σαν του Άβελ καταβοά·
δεν ειν' φύσημα του αέρος
που σφυρίζει εις τα μαλλιά.
Τι θα κάμετε; Θ' αφήστε
να αποκτήσομεν εμείς
λευθεριάν, ή θα την λύστε
εξ αιτίας πολιτικής;
Τούτο ανίσως μελετάτε
ιδού εμπρός σας τον Σταυρό:
Βασιλείς, ελάτε, ελάτε,
και κτυπήσετε κι εδώ!"».
"Διονύσιος Σολωμός"
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Εκεί μέσα εκατοικούσες
πικραμένη, εντροπαλή,
κι ένα στόμα ακαρτερούσες,
«έλα πάλι», να σου πεί.
'Αργειε νάλθει εκείνη η μέρα,
κι ήταν όλα σιωπηλά,
γιατί τά 'σκιαζε η φοβέρα
και τα πλάκωνε η σκλαβιά.
Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σού έμενε να λές
περασμένα μεγαλεία
και διηγώντας τα να κλαις.
Και ακαρτέρει και ακαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ένα εκτύπαε τ' άλλο χέρι
από την απελπισιά,
Κι έλεες: «Πότε, α, πότε βγάνω
το κεφάλι από τσ' ερμιές;».
Και αποκρίνοντο από πάνω
κλάψες, άλυσες, φωνές.
Τότε εσήκωνες το βλέμμα
μες στα κλάιματα θολό,
και εις το ρούχο σου έσταζ' αίμα,
πλήθος αίμα ελληνικό.
Με τα ρούχα αιματωμένα
ξέρω ότι έβγαινες κρυφά
να γυρεύεις εις τα ξένα
άλλα χέρια δυνατά.
Μοναχή το δρόμο επήρες,
εξανάλθες μοναχή·
δεν είν' εύκολες οι θύρες
εάν η χρεία τες κουρταλεί.
'Αλλος σου έκλαψε εις τα στήθια,
αλλ' ανάσαση καμμιά·
άλλος σου έταξε βοήθεια
και σε γέλασε φρικτά.
΄Αλλοι, οϊμέ, στη συμφορά σου
οπού εχαίροντο πολύ,
«σύρε νά 'βρεις τα παιδιά σου,
σύρε», έλεγαν οι σκληροί.
Φεύγει οπίσω το ποδάρι
και ολογλήγορο πατεί
ή την πέτρα ή το χορτάρι
που τη δόξα σού ενθυμεί.
Ταπεινότατη σου γέρνει
η τρισάθλια κεφαλή,
σαν πτωχού που θυροδέρνει
κι είναι βάρος του η ζωή.
Ναι, αλλά τώρα αντιπαλεύει
κάθε τέκνο σου με ορμή,
πού ακατάπαυστα γυρεύει
ή τη νίκη ή τη θανή.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Μόλις είδε την ορμή σου
ο ουρανός που για τσ' εχθρούς
εις τη γη τη μητρική σου
έτρεφ' άνθια και καρπούς,
εγαλήνεψε· και εχύθει
καταχθόνια μια βοή,
και του Ρήγα σού απεκρίθη
πολεμόκραχτη η φωνή.
΄Ολοι οι τόποι σου σ' εκράξαν
χαιρετώντας σε θερμά,
και τα στόματα εφωνάξαν
όσα αισθάνετο η καρδιά.
Εφωνάξανε ως τ' αστέρια
του Ιονίου και τα νησιά,
κι εσηκώσανε τα χέρια
για να δείξουνε χαρά,
μ' όλον πού 'ναι αλυσωμένο
το καθένα τεχνικά,
και εις το μέτωπο γραμμένο
έχει: «Ψεύτρα Ελευθεριά».
Γκαρδιακά χαροποιήθει
και του Βάσιγκτον η γη,
και τα σίδερα ενθυμήθει
που την έδεναν κι αυτή.
Απ' τον πύργο του φωνάζει,
σα να λέει σε χαιρετώ,
και τη χήτη του τινάζει
το λιοντάρι το Ισπανό.
Ελαφιάσθη της Αγγλίας
το θηρίο, και σέρνει ευθύς
κατά τ' άκρα της Ρουσίας
τα μουγκρίσματα τσ' οργής.
Εις το κίνημα του δείχνει,
πως τα μέλη ειν' δυνατά·
και στου Αιγαίου το κύμα ρίχνει
μια σπιθόβολη ματιά.
Σε ξανοίγει από τα νέφη
και το μάτι του Αετού,
που φτερά και νύχια θρέφει
με τα σπλάχνα του Ιταλού·
και σ' εσέ καταγυρμένος,
γιατί πάντα σε μισεί,
έκρωζ' έκρωζ' ο σκασμένος,
να σε βλάψει, αν ημπορεί.
΄Αλλο εσύ δεν συλλογιέσαι
πάρεξ που θα πρωτοπάς·
δεν μιλείς και δεν κουνιέσαι
στες βρισιές οπού αγρικάς·
σαν το βράχο οπού αφήνει
κάθε ακάθαρτο νερό
εις τα πόδια του να χύνει
ευκολόσβηστον αφρό·
οπού αφήνει ανεμοζάλη
και χαλάζι και βροχή
να του δέρνουν τη μεγάλη,
την αιώνιαν κορυφή.
Δυστυχιά του, ω, δυστυχιά του,
οποιανού θέλει βρεθεί
στο μαχαίρι σου αποκάτου
και σ' εκείνο αντισταθεί.
Το θηρίο π' ανανογιέται
πως του λείπουν τα μικρά,
περιορίζεται, πετιέται,
αίμα ανθρώπινο διψά·
τρέχει, τρέχει όλα τα δάση,
τα λαγκάδια, τα βουνά,
κι όπου φθάσει, όπου περάσει,
φρίκη, θάνατος, ερμιά·
Ερμιά, θάνατος και φρίκη
όπου επέρασες κι εσύ·
ξίφος έξω από τη θήκη
πλέον ανδρείαν σου προξενεί.
Ιδού, εμπρός σου ο τοίχος στέκει
της αθλίας Τριπολιτσάς·
τώρα τρόμου αστροπελέκι
να της ρίψεις πιθυμάς.
Μεγαλόψυχο το μάτι
δείχνει πάντα οπώς νικεί,
κι ας ειν' άρματα γεμάτη
και πολέμιαν χλαλοή.
Σου προβαίνουνε και τρίζουν
για να ιδείς πως ειν' πολλά·
δεν ακούς που φοβερίζουν
άνδρες μύριοι και παιδιά;
Λίγα μάτια, λίγα στόματα
θα σας μείνουνε ανοιχτά.
για να κλαύσετε τα σώματα
που θε νά 'βρει η συμφορά!
Κατεβαίνουνε, και ανάφτει
του πολέμου αναλαμπή·
το τουφέκι ανάβει, αστράφτει,
λάμπει, κόφτει το σπαθί.
Γιατί η μάχη εστάθει ολίγη;
Λίγα τα αίματα γιατί;
Τον εχθρό θωρώ να φύγει
και στο κάστρο ν' ανεβεί.
Μέτρα! Ειν' άπειροι οι φευγάτοι,
οπού φεύγοντας δειλιούν·
τα λαβώματα στην πλάτη
δέχοντ', ώστε ν' ανεβούν.
Εκεί μέσα ακαρτερείτε
την αφεύγατη φθορά·
να, σας φθάνει· αποκριθείτε
στης νυκτός τη σκοτεινιά!
Αποκρίνονται και η μάχη
έτσι αρχίζει, οπού μακριά
από ράχη εκεί σε ράχη
αντιβούιζε φοβερά.
Ακούω κούφια τα τουφέκια,
ακούω σμίξιμο σπαθιών,
ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,
ακούω τρίξιμο δοντιών.
Α, τι νύκτα ήταν εκείνη
που την τρέμει ο λογισμός!
΄Αλλος ύπνος δεν εγίνει
πάρεξ θάνατου πικρός.
Της σκηνής η ώρα, ο τόπος,
οι κραυγές, η ταραχή,
ο σκληρόψυχος ο τρόπος
του πολέμου, και οι καπνοί,
και οι βροντές και το σκοτάδι
οπού αντίσκοφτε η φωτιά,
επαράσταιναν τον ΄Αδη
που ακαρτέρειε τα σκυλιά·
Τ' ακαρτέρειε. Εφαίνον' ίσκιοι
αναρίθμητοι, γυμνοί,
κόρες, γέροντες, νεανίσκοι,
βρέφη ακόμη εις το βυζί.
'Ολη μαύρη μυρμηγκιάζει,
μαύρη η εντάφια συντροφιά,
σαν το ρούχο οπού σκεπάζει
τα κρεβάτια τα στερνά.
Τόσοι, τόσοι ανταμωμένοι
επετιούντο από τη γη,
όσοι ειν' άδικα σφαγμένοι
από τούρκικην οργή.
Τόσα πέφτουνε τα θερι-
σμένα αστάχια εις τους αγρούς·
σχεδόν όλα εκειά τα μέρη
εσκεπάζοντο απ' αυτούς.
Θαμποφέγγει κανέν' άστρο,
και αναδεύοντο μαζί,
ανεβαίνοντας το κάστρο
με νεκρώσιμη σιωπή.
'Ετσι χάμου εις την πεδιάδα,
μες στο δάσος το πυκνό,
όταν στέλνει μίαν αχνάδα
μισοφέγγαρο χλωμό,
Eάν οι άνεμοι μες στ' άδεια
τα κλαδιά μουγκοφυσούν,
σειούνται, σειούνται τα μαυράδια,
οπού οι κλώνοι αντικτυπούν.
Με τα μάτια τους γυρεύουν
όπου είν' αίματα πηχτά,
και μες στα αίματα χορεύουν
με βρυχίσματα βραχνά·
και χορεύοντας μανίζουν
εις τους ΄Ελληνες κοντά,
και τα στήθια τους εγγίζουν
με τα χέρια τα ψυχρά.
Εκειό το έγγισμα πηγαίνει
βαθειά μες στα σωθικά,
όθεν όλη η λύπη βγαίνει,
και άκρα αισθάνονται ασπλαχνιά.
Τότε αυξαίνει του πολέμου
ο χορός τρομακτικά,
σαν το σκόρπισμα του ανέμου
στου πελάου τη μοναξιά.
Κτυπούν όλοι απάνου κάτου·
κάθε κτύπημα που εβγεί
είναι κτύπημα θανάτου
χώρις να δευτερωθεί.
Κάθε σώμα ιδρώνει, ρέει·
λες κι εκείθενε η ψυχή
απ' το μίσος που την καίει
πολεμάει να πεταχθεί.
Της καρδίας κτυπίες βροντάνε
μες στα στήθια τους αργά,
και τα χέρια όπου χουμάνε
περισσότερο ειν' γοργά.
Ουρανός γι' αυτούς δεν είναι,
ουδέ πέλαγο, ουδέ γη·
γι' αυτούς όλους το παν είναι
μαζωμένο αντάμα εκεί.
Τόση η μάνητα κι η ζάλη,
που στοχάζεσαι μη πως
από μία μεριά και απ' άλλη
δεν είνει ένας ζωντανός.
Κοίτα χέρια απελπισμένα
πώς θερίζουνε ζωές!
Χάμου πέφτουνε κομμένα
χέρια, πόδια, κεφαλές,
και παλάσκες και σπαθία
με ολοσκόρπιστα μυαλά,
και με ολόσχιστα κρανία,
σωθικά λαχταριστά.
Προσοχή καμία δεν κάνει
κανείς, όχι, εις τη σφαγή·
πάνε πάντα εμπρός. Ω, φθάνει,
φθάνει· έως πότε οι σκοτωμοί;
Ποιος αφήνει εκεί τον τόπο,
πάρεξ όταν ξαπλωθεί;
Δεν αισθάνονται τον κόπο
και λες κι είναι εις την αρχή.
Ολιγόστευαν οι σκύλοι,
και «Αλλά», εφώναζαν, «Αλλά»,
και των Χριστιανών τα χείλη
«φωτιά», εφώναζαν, «φωτιά».
Λιονταρόψυχα, εκτυπιούντο,
πάντα εφώναζαν «φωτιά»,
και οι μιαροί κατασκορπιούντο,
πάντα σκούζοντας «Αλλά».
Παντού φόβος και τρομάρα
και φωνές και στεναγμοί·
παντού κλάψα, παντού αντάρα,
και παντού ξεψυχισμοί.
Ήταν τόσοι! Πλέον το βόλι
εις τ' αυτιά δεν τους λαλεί.
'Ολοι χάμου εκείτοντ' όλοι
εις την τέταρτην αυγή.
Σαν ποτάμι το αίμα εγίνη
και κυλάει στη λαγκαδιά,
και το αθώο χόρτο πίνει
αίμα αντίς για τη δροσιά.
Της αυγής δροσάτο αέρι,
δεν φυσάς τώρα εσύ πλιο
στων ψευδόπιστων το αστέρι·
φύσα, φύσα εις το ΣΤΑΥΡΟ!
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Της Κορίνθου ιδού και οι κάμποι·
δεν λάμπ' ήλιος μοναχά
εις τους πλάτανους, δεν λάμπει
εις τ' αμπέλια, εις τα νερά.
Εις τον ήσυχον αιθέρα
τώρα αθώα δεν αντηχεί
τα λαλήματα η φλογέρα,
τα βελάσματα το αρνί.
Τρέχουν άρματα χιλιάδες
σαν το κύμα εις το γιαλό,
αλλ' οι ανδρείοι παλληκαράδες
δεν ψηφούν τον αριθμό.
Ω τρακόσιοι, σηκωθείτε
και ξανάλθετε σε μας·
τα παιδιά σας θελ' ιδείτε
πόσο μοιάζουνε με σας.
'Ολοι εκείνοι τα φοβούνται
και με πάτημα τυφλό
εις την Κόρινθο αποκλειούνται
κι όλοι χάνουνται απ' εδώ.
Στέλνει ο άγγελος του ολέθρου
πείνα και θανατικό,
που με σχήμα ενός σκελέθρου
περπατούν αντάμα οι δυο·
και πεσμένα εις τα χορτάρια
απεθαίνανε παντού
τα θλιμμένα απομεινάρια
της φυγής και του χαμού.
Κι εσύ αθάνατη, εσύ θεία,
που ότι θέλεις ημπορείς.
εις τον κάμπο, Ελευθερία,
ματωμένη περπατείς.
Στη σκια χεροπιασμένες,
στη σκια βλέπω κι εγώ
κρινοδάχτυλες παρθένες
οπού κάνουνε χορό.
Στο χορό γλυκογυρίζουν
ωραία μάτια ερωτικά,
και εις την αύρα κυματίζουν
μαύρα, ολόχρυσα μαλλιά.
Η ψυχή μου αναγαλλιάζει
πως ο κόρφος καθεμιάς
γλυκοβύζαστο ετοιμάζει
γάλα ανδρείας κι ελευθεριάς.
Μες στα χόρτα, τα λουλούδια,
το ποτήρι δεν βαστώ·
φιλελεύθερα τραγούδια
σαν τον Πίνδαρο εκφωνώ.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Πήγες εις το Μεσολόγγι
την ημέρα του Χριστού,
μέρα που άνθισαν οι λόγγοι
για το τέκνο του Θεού.
Σου 'λθε εμπρός λαμποκοπώντας
η Θρησκεία μ' ένα σταυρό,
και το δάκτυλο κινώντας
οπού ανεί τον ουρανό,
«σ' αυτό», εφώναξε, «το χώμα
στάσου ολόρθη, Ελευθεριά!».
Και φιλώντας σου το στόμα
μπαίνει μες στην εκκλησιά.
Εις την τράπεζα σιμώνει,
και το σύγνεφο το αχνό
γύρω γύρω της πυκνώνει
που σκορπάει το θυμιατό.
Αγρικάει την ψαλμωδία
οπού εδίδαξεν αυτή·
βλέπει τη φωταγωγία
στους Αγίους εμπρός χυτή.
Ποιοι είν' αυτοί που πλησιάζουν
με πολλή ποδοβολή,
κι άρματ', άρματα ταράζουν;
Επετάχτηκες εσύ!
Α, το φως που σε στολίζει,
σαν ηλίου φεγγοβολή,
και μακρίθεν σπινθηρίζει,
δεν είναι, όχι, από τη γη.
Λάμψιν έχει όλη φλογώδη
χείλος, μέτωπο, οφθαλμός·
φως το χέρι, φως το πόδι,
κι όλα γύρω σου είναι φως.
Το σπαθί σου αντισηκώνεις,
τρία πατήματα πατάς,
σαν τον πύργο μεγαλώνεις,
κι εις το τέταρτο κτυπάς.
Με φωνή που καταπείθει
προχωρώντας ομιλείς:
«Σήμερ', άπιστοι, εγεννήθη,
ναι, του κόσμου ο Λυτρωτής.
Αυτός λέγει, αφοκρασθείτε:
"Εγώ ειμ' 'Αλφα, Ωμέγα εγώ·
πέστε, που θ' αποκρυφθείτε
εσείς όλοι, αν οργισθώ;
Φλόγα ακοίμητην σας βρέχω,
που, μ' αυτήν αν συγκριθεί
κείνη η κάτω οπού σας έχω,
σαν δροσιά θέλει βρεθεί.
Κατατρώγει, ωσάν τη σχίζα,
τόπους άμετρα υψηλούς,
χώρες, όρη από τη ρίζα,
ζώα και δέντρα και θνητούς.
Και το παν το κατακαίει,
και δεν σώζεται πνοή,
πάρεξ του άνεμου που πνέει
μες στη στάχτη τη λεπτή"».
Κάποιος ήθελε ερωτήσει:
Του θυμού Του εισ' αδελφή;
Ποιος είν' άξιος να νικήσει
ή με σε να μετρηθεί;
Η γη αισθάνεται την τόση
του χεριού σου ανδραγαθιά,
που όλην θέλει θανατώσει
τη μισόχριστη σπορά.
Την αισθάνονται και αφρίζουν
τα νερά, και τ' αγρικώ
δυνατά να μουρμουρίζουν
σαν ρυάζετο θηριό.
Κακορίζικοι, πού πάτε
του Αχελώου μες στη ροή
και πιδέξια πολεμάτε
από την καταδρομή
να αποφύγετε; Το κύμα
έγινε όλο φουσκωτό·
εκεί ευρήκατε το μνήμα
πριν να ευρείτε αφανισμό.
Βλασφημάει, σκούζει, μουγκρίζει
κάθε λάρυγγας εχθρού,
και το ρεύμα γαργαρίζει
τες βλασφήμιες του θυμού.
Σφαλερά τετραποδίζουν
πλήθος άλογα, και ορθά
τρομασμένα χλιμιντρίζουν
και πατούν εις τα κορμιά.
Ποίος στο σύντροφον απλώνει
χέρι, ωσάν να βοηθηθεί·
ποίος τη σάρκα του δαγκώνει
όσο που να νεκρωθεί.
Κεφαλές απελπισμένες,
με τα μάτια πεταχτά,
κατά τ' άστρα σηκωμένες
για την ύστερη φορά.
Σβιέται -αυξαίνοντας η πρώτη
του Αχελώου νεροσυρμή-
το χλιμίντρισμα και οι κρότοι
και του ανθρώπου οι γογγυσμοί.
Έτσι ν' άκουα να βουίξει
τον βαθύν Ωκεανό,
και στο κύμα του να πνίξει
κάθε σπέρμα αγαρηνό!
Και εκεί πού 'ναι η Αγία Σοφία
μες στους λόφους τους επτά,
όλα τ' άψυχα κορμία,
βραχοσύντριφτα, γυμνά,
σωριασμένα να τα σπρώξει
η κατάρα του Θεού,
κι απ' εκεί να τα μαζώξει
ο αδελφός του Φεγγαριού.
Κάθε πέτρα μνήμα ας γένει,
κι η Θρησκεία κι η Ελευθεριά
μ' αργό πάτημα ας πηγαίνει
μεταξύ τους και ας μετρά.
Ένα λείψανο ανεβαίνει
τεντωτό, πιστομητό,
κι άλλο ξάφνου κατεβαίνει
και δεν φαίνεται, και πλιο
και χειρότερα αγριεύει
και φουσκώνει ο ποταμός·
πάντα, πάντα περισσεύει·
πολύ φλοίσβισμα και αφρός.
Α, γιατί δεν έχω τώρα
τη φωνή του Μωυσή;
Μεγαλόφωνα την ώρα
οπού εσβιούντο οι μισητοί,
το Θεόν ευχαριστούσε
στου πελάου τη λύσσα εμπρός,
και τα λόγια ηχολογούσε
αναρίθμητος λαός.
Ακλουθάει την αρμονία
η αδελφή του Ααρών,
η προφήτισσα Μαρία,
μ' ένα τύμπανο τερπνόν
και πηδούν όλες οι κόρες
με τσ' αγκάλες ανοικτές,
τραγουδώντας, ανθοφόρες,
με τα τύμπανα κι εκειές.
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.
Εις αυτήν, είν' ξακουσμένο,
δεν νικιέσαι εσύ ποτέ·
όμως, όχι, δεν είν' ξένο
και το πέλαγο για σε.
Το στοιχείον αυτό ξαπλώνει
κύματ' άπειρα εις τη γη,
με τα οποία την περιζώνει,
κι είναι εικόνα σου λαμπρή.
Με βρυχίσματα σαλεύει
που τρομάζει η ακοή·
κάθε ξύλο κινδυνεύει
και λιμνιώνα αναζητεί.
Φαίνετ' έπειτα η γαλήνη
και το λάμψιμο του ηλιού,
και τα χρώματα αναδίνει
του γλαυκότατου ουρανού.
Δεν νικιέσαι, είν' ξακουσμένο,
στην ξηράν εσύ ποτέ·
όμως όχι δεν είν' ξένο
και το πέλαγο για σέ.
Περνούν άπειρα τα ξάρτια,
και σαν λόγγος στριμωχτά
τα τρεχούμενα κατάρτια,
τα ολοφούσκωτα πανιά.
Συ τες δύναμές σου σπρώχνεις,
και αγκαλά δεν είν' πολλές,
πολεμώντας, άλλα διώχνεις,
άλλα παίρνεις, άλλα καις.
Μ' επιθυμία να τηράζεις
δύο μεγάλα σε θωρώ,
και θανάσιμον τινάζεις
εναντίον τους κεραυνό.
Πιάνει, αυξαίνει, κοκκινίζει,
και σηκώνει μια βροντή,
και το πέλαο χρωματίζει
με αιματόχροη βαφή.
Πνίγοντ' όλοι οι πολεμάρχοι
και δεν μνέσκει ένα κορμί·
χαίρου, σκιά του Πατριάρχη,
που σε πέταξαν εκεί.
Εκρυφόσμιγαν οι φίλοι
με τσ' εχθρούς τους τη Λαμπρή,
και τους έτρεμαν τα χείλη
δίνοντάς τα εις το φιλί.
Κειες τες δάφνες που εσκορπίστε
τώρα πλέον δεν τες πατεί,
και το χέρι οπού εφιλήστε
πλέον, α, πλέον δεν ευλογεί.
'Ολοι κλαψτε· αποθαμένος
ο αρχηγός της Εκκλησιάς·
κλάψτε, κλάψτε· κρεμασμένος
ωσάν να 'τανε φονιάς!
'Εχει ολάνοικτο το στόμα
π' ώρες πρώτα είχε γευθεί
τ' Άγιον Αίμα, τ' Άγιον Σώμα·
λες πως θε να ξαναβγεί
η κατάρα που είχε αφήσει,
λίγο πριν να αδικηθεί,
εις οποίον δεν πολεμήσει
και ημπορεί να πολεμεί.
Την ακούω, βροντάει, δεν παύει
εις το πέλαγο, εις τη γη,
και μουγκρίζοντας ανάβει
την αιώνιαν αστραπή.
Η καρδιά συχνοσπαράζει.
Πλην τι βλέπω; Σοβαρά
να σωπάσω με προστάζει
με το δάκτυλο η θεά.
Κοιτάει γύρω εις την Ευρώπη
τρεις φορές μ' ανησυχιά·
προσηλώνεται κατόπι
στην Ελλάδα, και αρχινά:
«Παλληκάρια μου, οι πολέμοι
για σας όλοι είναι χαρά,
και το γόνα σας δεν τρέμει
στους κινδύνους εμπροστά.
Απ' εσάς απομακραίνει
κάθε δύναμη εχθρική,
αλλά ανίκητη μια μένει
που τες δάφνες σας μαδεί.
Μία, που όταν ωσάν λύκοι
ξαναρχόστενε ζεστοί,
κουρασμένοι από τη νίκη,
αχ, το νου σάς τυραννεί.
Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει,
"πάρ' το", λέγοντας, "και συ".
Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει
έχει αλήθεια ωραία θωριά·
μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
εισέ δάκρυα θλιβερά.
Από στόμα οπού φθονάει,
παλληκάρια, ας μην πωθεί,
πως το χέρι σας κτυπάει
του αδελφού την κεφαλή.
Μην ειπούν στο στοχασμό τους
τα ξένη έθνη αληθινά:
"Εάν μισούνται ανάμεσό τους
δεν τους πρέπει ελευθεριά".
Τέτοια αφήστενε φροντίδα·
όλο το αίμα οπού χυθεί
για θρησκεία και για πατρίδα
όμοιαν έχει την τιμή.
Στο αίμα αυτό, που δεν πονείτε
για πατρίδα, για θρησκειά,
σας ορκίζω, αγκαλισθείτε
σαν αδέλφια γκαρδιακά.
Πόσο λείπει, στοχασθείτε,
πόσο ακόμη να παρθεί·
πάντα η νίκη, αν ενωθείτε,
πάντα εσάς θ' ακολουθεί.
Ω ακουσμένοι εις την ανδρεία,
καταστήστε ένα Σταυρό
και φωνάξετε με μία:
"Βασιλείς, κοιτάξτ' εδώ!
Το σημείον που προσκυνάτε
είναι τούτο, και γι' αυτό
ματωμένους μας κοιτάτε
στον αγώνα το σκληρό.
Ακατάπαυστα το βρίζουν
τα σκυλιά και το πατούν
και τα τέκνα του αφανίζουν,
και την πίστη αναγελούν.
Εξ αιτίας του εσπάρθη, εχάθη
αίμα αθώο χριστιανικό,
που φωνάζει από τα βάθη
της νυκτός: Να εκδικηθώ.
Δεν ακούτε, εσείς εικόνες
του Θεού, τέτοια φωνή;
Τώρα επέρασαν αιώνες
και δεν έπαυσε στιγμή.
Δεν ακούτε; Εις κάθε μέρος
σαν του Άβελ καταβοά·
δεν ειν' φύσημα του αέρος
που σφυρίζει εις τα μαλλιά.
Τι θα κάμετε; Θ' αφήστε
να αποκτήσομεν εμείς
λευθεριάν, ή θα την λύστε
εξ αιτίας πολιτικής;
Τούτο ανίσως μελετάτε
ιδού εμπρός σας τον Σταυρό:
Βασιλείς, ελάτε, ελάτε,
και κτυπήσετε κι εδώ!"».
"Διονύσιος Σολωμός"
Περί Ελευθεροτεκτονικής
Το κείμενο προέρχεται από το επίσημο site της Εθνικής Μεγάλης Στόάς της Ελλάδος
Εισαγωγή
Η Ελευθεροτεκτονική είναι μία «τέχνη», η οποία μέσα από μία σειρά ψυχοδραματικών αναπαραστάσεων, που ακολουθούν παλαιούς και δοκιμασμένους τύπους και χρησιμοποιούν τις συνήθειες και τα εργαλεία των αρχαίων οικοδόμων ως αλληγορικούς οδηγούς, διδάσκει ηθικές και πνευματικές αξίες.
Η παγκόσμια αδελφότητα ανδρών, που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τις αξίες αυτές, ανήκουν στην Συντεχνία, δηλαδή μια οργάνωση με συγκεκριμένη δομή και κανόνες. Αυτή η συγκεκριμένη δομή και οι συγκεκριμένοι κανόνες είναι ίδιοι για όλους τους κανονικούς τέκτονες του κόσμου. Οι κανόνες αυτοί υπάρχουν, τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα (χειρόγραφα Regius και Cooke), και ευρίσκονται σε διάφορα χειρόγραφα ή έντυπα, που συνοπτικά αποκαλούνται Αρχαία Καθήκοντα και που μετεξελίχθησαν στα Οριοθέσια. Τα Οριοθέσια περιλαμβάνουν αρχές κοινά αποδεκτές και αμετάβλητες στο χρόνο. Με βάση αυτά και την τεκτονική παράδοση δημιουργήθηκαν τα Συντάγματα και οι κανόνες που διέπουν την λειτουργία της Συντεχνίας.
Προσόντα μελών
Τα ουσιαστικά προσόντα για να γίνει κανείς δεκτός και να παραμείνει μέλος της Συντεχνίας είναι:
1. Η πίστη προς ένα Υπέρτατο Ον, ως ελάχιστος κοινός τόπος αλήθειας, που μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη ενός ηθικού τρόπου ζωής και την πνευματική αναζήτηση.
2. Η συμμετοχή είναι ανοικτή σε άνδρες, ενήλικες (έχοντες συμπληρώσει το 21ο έτος), οποιασδήποτε φυλής ή θρησκείας, που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές και έχουν καλή φήμη.
Οι τρείς Μεγάλες Αρχές
Η Ελευθεροτεκτονική επιδιώκει τα μέλη της να ακολουθούν τρείς Μεγάλες Αρχές:
Αδελφική Αγάπη: Ο σωστός Ελευθεροτέκτων πρέπει όχι απλώς να ανέχεται αλλά να σέβεται όλες τις απόψεις και να συμπεριφέρεται με ευγένεια και κατανόηση προς όλους τους συνανθρώπους του.
Αγαθοεργία: Ο Ελευθεροτέκτων οφείλει να ενδιαφέρεται όχι μόνον για τους οικείους του αλλά για την κοινότητα γενικώτερα και για οποιονδήποτε έχει ανάγκη αρρωγής. Οφείλει να ασκεί την αγαθοεργία προσφέροντας είτε χρήματα είτε προσωπική εθελοντική εργασία.
Αλήθεια: Οι Ελευθεροτέκτονες αναζητούν την Αλήθεια, επιδιώκοντας να βρούν υψηλά ηθικά πρότυπα τα οποία σκοπεύουν και οι ίδιοι να μιμηθούν στην ζωή τους.
Ελευθεροτεκτονική και Θρησκεία
Η Ελευθεροτεκτονική δεν είναι ούτε Θρησκεία, ούτε υποκατάστατο της Θρησκείας. Το πρώτο ουσιαστικό προσόν που απαιτείται από τα μέλη της είναι η πίστη προς ένα Υπέρτατο Ον. Το γεγονός αυτό της επιτρέπει να είναι ανοικτή σε άνδρες διαφόρων Θρησκειών, από τους οποίους περιμένει να συνεχίσουν να ακολουθούν ο καθένας την δική του πίστη. Οι συζητήσεις επί θρησκευτικών θεμάτων είναι αυστηρά απαγορευμένες κατά τις τεκτονικές συνεδρίες.
Ελευθεροτεκτονική και κοινωνία
Η Συντεχνία απαιτεί από τα μέλη της να σέβονται απόλυτα τους νόμους της χώρας όπου ζουν και εργάζονται, και οι αρχές της Ελευθεροτεκτονικής τους ενθαρρύνουν να εκτελούν επιμελώς τα δημόσια και ιδιωτικά καθήκοντά τους. Η χρήση της Τεκτονικής ιδιότητος για την προώθηση προσωπικών ή επαγγελματικών συμφερόντων, του ιδίου του τέκτονος ή οποιουδήποτε άλλου, είναι σαφώς καταδικαστέα και αντίκειται στις υποχρεώσεις που ανέλαβε όταν έγινε μέλος. Το καθήκον του ως πολίτη πρέπει πάντοτε να υπερισχύει των υποχρεώσεών του προς άλλους τέκτονες. Κάθε δε προσπάθεια υπερασπίσεως άλλου τέκτονος ο οποίος προέβη σε παράνομες ή ανέντιμες πράξεις είναι αντίθετη προς τα διδάγματα της Ελευθεροτεκτονικής.
Ελευθεροτεκτονική και πολιτική
Η Ελευθεροτεκτονική δεν αναμιγνύεται στην πολιτική και όλες οι πολιτικές συζητήσεις απαγορεύονται στις συνεδρίες της.
Μυστικά
Η Συντεχνία δεν είναι μυστική εταιρεία, αλλά οργάνωση φιλοσοφική-ερευνητική και αγαθοεργός. Δεν υπάρχουν μυστικά σε σχέση με τους σκοπούς και τις αρχές της. Τα μέλη της είναι ελεύθερα να αποκαλύψουν την ιδιότητά τους, οι Αρχές και τα Συντάγματά της είναι προσιτά στο κοινό. Όπως και πολλές άλλες οργανώσεις και μέσα στα πλαίσια των καλώς εννοουμένων δικαιωμάτων του πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία, θεωρεί ορισμένα από τα εσωτερικά της πράγματα ως ιδιωτικές υποθέσεις που αφορούν μόνο τα μέλη της.
Τα μυστικά της Ελευθεροτεκτονικής σχετίζονται με παραδοσιακούς τρόπους αναγνώρισης μεταξύ των μελών, που παραμένουν αναλλοίωτοι από χρόνου αμνημονεύτου και δεν περιέχουν οποιεσδήποτε πληροφορίες ή μηνύματα.
Εισαγωγή
Η Ελευθεροτεκτονική είναι μία «τέχνη», η οποία μέσα από μία σειρά ψυχοδραματικών αναπαραστάσεων, που ακολουθούν παλαιούς και δοκιμασμένους τύπους και χρησιμοποιούν τις συνήθειες και τα εργαλεία των αρχαίων οικοδόμων ως αλληγορικούς οδηγούς, διδάσκει ηθικές και πνευματικές αξίες.
Η παγκόσμια αδελφότητα ανδρών, που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τις αξίες αυτές, ανήκουν στην Συντεχνία, δηλαδή μια οργάνωση με συγκεκριμένη δομή και κανόνες. Αυτή η συγκεκριμένη δομή και οι συγκεκριμένοι κανόνες είναι ίδιοι για όλους τους κανονικούς τέκτονες του κόσμου. Οι κανόνες αυτοί υπάρχουν, τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα (χειρόγραφα Regius και Cooke), και ευρίσκονται σε διάφορα χειρόγραφα ή έντυπα, που συνοπτικά αποκαλούνται Αρχαία Καθήκοντα και που μετεξελίχθησαν στα Οριοθέσια. Τα Οριοθέσια περιλαμβάνουν αρχές κοινά αποδεκτές και αμετάβλητες στο χρόνο. Με βάση αυτά και την τεκτονική παράδοση δημιουργήθηκαν τα Συντάγματα και οι κανόνες που διέπουν την λειτουργία της Συντεχνίας.
Προσόντα μελών
Τα ουσιαστικά προσόντα για να γίνει κανείς δεκτός και να παραμείνει μέλος της Συντεχνίας είναι:
1. Η πίστη προς ένα Υπέρτατο Ον, ως ελάχιστος κοινός τόπος αλήθειας, που μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη ενός ηθικού τρόπου ζωής και την πνευματική αναζήτηση.
2. Η συμμετοχή είναι ανοικτή σε άνδρες, ενήλικες (έχοντες συμπληρώσει το 21ο έτος), οποιασδήποτε φυλής ή θρησκείας, που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές και έχουν καλή φήμη.
Οι τρείς Μεγάλες Αρχές
Η Ελευθεροτεκτονική επιδιώκει τα μέλη της να ακολουθούν τρείς Μεγάλες Αρχές:
Αδελφική Αγάπη: Ο σωστός Ελευθεροτέκτων πρέπει όχι απλώς να ανέχεται αλλά να σέβεται όλες τις απόψεις και να συμπεριφέρεται με ευγένεια και κατανόηση προς όλους τους συνανθρώπους του.
Αγαθοεργία: Ο Ελευθεροτέκτων οφείλει να ενδιαφέρεται όχι μόνον για τους οικείους του αλλά για την κοινότητα γενικώτερα και για οποιονδήποτε έχει ανάγκη αρρωγής. Οφείλει να ασκεί την αγαθοεργία προσφέροντας είτε χρήματα είτε προσωπική εθελοντική εργασία.
Αλήθεια: Οι Ελευθεροτέκτονες αναζητούν την Αλήθεια, επιδιώκοντας να βρούν υψηλά ηθικά πρότυπα τα οποία σκοπεύουν και οι ίδιοι να μιμηθούν στην ζωή τους.
Ελευθεροτεκτονική και Θρησκεία
Η Ελευθεροτεκτονική δεν είναι ούτε Θρησκεία, ούτε υποκατάστατο της Θρησκείας. Το πρώτο ουσιαστικό προσόν που απαιτείται από τα μέλη της είναι η πίστη προς ένα Υπέρτατο Ον. Το γεγονός αυτό της επιτρέπει να είναι ανοικτή σε άνδρες διαφόρων Θρησκειών, από τους οποίους περιμένει να συνεχίσουν να ακολουθούν ο καθένας την δική του πίστη. Οι συζητήσεις επί θρησκευτικών θεμάτων είναι αυστηρά απαγορευμένες κατά τις τεκτονικές συνεδρίες.
Ελευθεροτεκτονική και κοινωνία
Η Συντεχνία απαιτεί από τα μέλη της να σέβονται απόλυτα τους νόμους της χώρας όπου ζουν και εργάζονται, και οι αρχές της Ελευθεροτεκτονικής τους ενθαρρύνουν να εκτελούν επιμελώς τα δημόσια και ιδιωτικά καθήκοντά τους. Η χρήση της Τεκτονικής ιδιότητος για την προώθηση προσωπικών ή επαγγελματικών συμφερόντων, του ιδίου του τέκτονος ή οποιουδήποτε άλλου, είναι σαφώς καταδικαστέα και αντίκειται στις υποχρεώσεις που ανέλαβε όταν έγινε μέλος. Το καθήκον του ως πολίτη πρέπει πάντοτε να υπερισχύει των υποχρεώσεών του προς άλλους τέκτονες. Κάθε δε προσπάθεια υπερασπίσεως άλλου τέκτονος ο οποίος προέβη σε παράνομες ή ανέντιμες πράξεις είναι αντίθετη προς τα διδάγματα της Ελευθεροτεκτονικής.
Ελευθεροτεκτονική και πολιτική
Η Ελευθεροτεκτονική δεν αναμιγνύεται στην πολιτική και όλες οι πολιτικές συζητήσεις απαγορεύονται στις συνεδρίες της.
Μυστικά
Η Συντεχνία δεν είναι μυστική εταιρεία, αλλά οργάνωση φιλοσοφική-ερευνητική και αγαθοεργός. Δεν υπάρχουν μυστικά σε σχέση με τους σκοπούς και τις αρχές της. Τα μέλη της είναι ελεύθερα να αποκαλύψουν την ιδιότητά τους, οι Αρχές και τα Συντάγματά της είναι προσιτά στο κοινό. Όπως και πολλές άλλες οργανώσεις και μέσα στα πλαίσια των καλώς εννοουμένων δικαιωμάτων του πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία, θεωρεί ορισμένα από τα εσωτερικά της πράγματα ως ιδιωτικές υποθέσεις που αφορούν μόνο τα μέλη της.
Τα μυστικά της Ελευθεροτεκτονικής σχετίζονται με παραδοσιακούς τρόπους αναγνώρισης μεταξύ των μελών, που παραμένουν αναλλοίωτοι από χρόνου αμνημονεύτου και δεν περιέχουν οποιεσδήποτε πληροφορίες ή μηνύματα.
Ιστορία του Ελευθεροτεκτονισμού στην Ελλάδα
Επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος 140914
Ο Τεκτονισμός εισήλθε στον ελληνικό χώρο από τα Επτάνησα, την εποχή που ήταν υπό γαλλική και αγγλική κατοχή, και συγκεκριμένα από τις νήσους Κέρκυρα και Ζάκυνθο τις οποίες οι πολέμιοι της οργάνωσης αποκαλούν έως σήμερα «κερκόπορτες» του Μασονισμού.
Όπως ήταν φυσικό, ο λαός των νήσων αυτών δε συμμετείχε εκδηλώνοντας άλλοτε επιφύλαξη και άλλοτε φόβο με συνεπακόλουθες καταστάσεις. Οι εκδηλώσεις αυτές ήταν προϊόντα της άσχημης εικόνας που είχε δημιουργηθεί βλέποντας ν΄ αναμιγνύονται πρώτιστα γνωστά φιλόδοξα πρόσωπα των μικρών τους κοινωνιών με πολιτικές βλέψεις και οικονομικές διεκδικήσεις, μεταξύ των οποίων και επιφανείς Κερκυραίοι και Ζακυνθινοί, δημιουργώντας ιδιαίτερες φιλίες με τους «Φράγκους» (Ιταλο-Ενετούς), όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι στέναζαν υπό τη δεσποτεία των κατακτητών. Μάλιστα συμπεριφέρονταν ως απελευθερωμένοι, επιδεικνύοντας καλοπέραση aυτοαποκαλούμενοι «Φραμασόνοι». Βέβαια μεγάλη επιρροή άσκησαν και οι Άγγλοι μέσω της δικής τους Στοάς, στην οποία μαθήτευσαν επίσης ντόπιες προσωπικότητες.
Στις μασονικές εκείνες επιρροές δύο δυνάμεις αντέδρασαν κυρίως, ο ελληνικός λαός, με τις παραπάνω επιφυλάξεις και η Εκκλησία, που με κάθε μέσον και περισσότερο δυναμικά, έφθανε και σε έκτροπα φανατισμού. Βέβαια τα ηχηρά ονόματα των πρώτων Ελλήνων συνεργατών, που είτε είχαν γεννηθεί και ανατραφεί στην τότε "πεφωτισμένη" Δύση, είτε είχαν διανύσει μεγάλο χρονικό διάστημα σε αυτήν, δημιούργησαν τον τεκτονικό θρύλο που στα μάτια των λαϊκών φάνταζε ως μέσο κοινωνικής καταξίωσης και οικονομικής δύναμης. Έτσι τα "τάγματα" αυτά όπως αποκαλείτο τότε κάθε είδους τέτοια οργάνωση, δε βρήκαν άμεση ανταπόκριση για να καρποφορήσουν.
Στη διάρκεια της Βασιλείας του Όθωνα δε φέρεται να υπήρξε καμία τέτοια οργάνωση στο νεοσύστατο κράτος. Περί το τέλος όμως της βασιλείας του, το 1855, φέρονται ήδη κάποιες Στοές να λειτουργούν ανεπίσημα υπό τη σκέπη της "Γκράντε Οριέντε" (Μεγάλης Ανατολής) της Ιταλίας, αποτελούμενες από Ελευθεροτέκτονες μυημένους στην Κέρκυρα και ασφαλώς στη Γαλλία και την Ιταλία.
Μετά τον ερχομό του Γεωργίου του Α΄ (1863) και την "αμαχητί" κατ' απαίτησή του ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, φέρονται ήδη το 1867 επτά τεκτονικές στοές να εργάζονται (ανεπίσημα) στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Χαλκίδα, την Πάτρα, τη Σύρο, τη Λαμία και το Άργος, εκτός εκείνων της Επτανήσου. Στις 16 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους οι ελληνικές Στοές ζήτησαν την ανεξαρτησία τους από την "Γκράντε Οριέντε" της Ιταλίας. Αυτή τους δόθηκε δύο μήνες μετά, στις 10 Απριλίου 1867 και η νέα "Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδας" άρχισε να οργανώνεται, κατ’ αρχήν τον Ιούλιο του 1872, εκλέγοντας τον Δημήτριο Ροδοκανάκη (1840-1902) ως Μέγα Διδάσκαλο και αμέσως μετά σχηματίζοντας το Ύπατο Μέγα Συμβούλιο του 33ου για την Ελλάδα.
Βέβαια όλα αυτά μέχρι τότε χωρίς καμία επίσημη αναγνώριση από το Ελληνικό κράτος. Το 1928 η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδας κατάφερε να αναγνωριστεί ως ίδρυμα, ενώ το Ύπατο Μέγα Συμβούλιο σχημάτισε μία κοινωνία του Αστικού Κώδικα. Το 1936, με την αναθεώρηση του Τεκτονικού Συντάγματος της, η Μεγάλη Ανατολή μετονομάστηκε σε Μεγάλη Στοά της Ελλάδας. Το 1976 ορισμένοι έλληνες Ελευθεροτέκτονες αποφάσισαν να εισαγάγουν τον Τύπο της Υόρκης(York Rite), ενώ έως τότε υπήρχε μόνον ο Σκωτικός Τύπος(Scottish Rite). Όταν η Μεγάλη Στοά της Ελλάδας ανακάλυψε πως το νέο σώμα δε θα δεχόταν τις δικές της παρεμβάσεις στη διοίκησή του, απείλησε με διαγραφή τα μέλη του. Αυτή η συμπεριφορά τελικά οδήγησε το Μάιο του 1986 στην ίδρυση της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας.
Ο Τεκτονισμός εισήλθε στον ελληνικό χώρο από τα Επτάνησα, την εποχή που ήταν υπό γαλλική και αγγλική κατοχή, και συγκεκριμένα από τις νήσους Κέρκυρα και Ζάκυνθο τις οποίες οι πολέμιοι της οργάνωσης αποκαλούν έως σήμερα «κερκόπορτες» του Μασονισμού.
Όπως ήταν φυσικό, ο λαός των νήσων αυτών δε συμμετείχε εκδηλώνοντας άλλοτε επιφύλαξη και άλλοτε φόβο με συνεπακόλουθες καταστάσεις. Οι εκδηλώσεις αυτές ήταν προϊόντα της άσχημης εικόνας που είχε δημιουργηθεί βλέποντας ν΄ αναμιγνύονται πρώτιστα γνωστά φιλόδοξα πρόσωπα των μικρών τους κοινωνιών με πολιτικές βλέψεις και οικονομικές διεκδικήσεις, μεταξύ των οποίων και επιφανείς Κερκυραίοι και Ζακυνθινοί, δημιουργώντας ιδιαίτερες φιλίες με τους «Φράγκους» (Ιταλο-Ενετούς), όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι στέναζαν υπό τη δεσποτεία των κατακτητών. Μάλιστα συμπεριφέρονταν ως απελευθερωμένοι, επιδεικνύοντας καλοπέραση aυτοαποκαλούμενοι «Φραμασόνοι». Βέβαια μεγάλη επιρροή άσκησαν και οι Άγγλοι μέσω της δικής τους Στοάς, στην οποία μαθήτευσαν επίσης ντόπιες προσωπικότητες.
Στις μασονικές εκείνες επιρροές δύο δυνάμεις αντέδρασαν κυρίως, ο ελληνικός λαός, με τις παραπάνω επιφυλάξεις και η Εκκλησία, που με κάθε μέσον και περισσότερο δυναμικά, έφθανε και σε έκτροπα φανατισμού. Βέβαια τα ηχηρά ονόματα των πρώτων Ελλήνων συνεργατών, που είτε είχαν γεννηθεί και ανατραφεί στην τότε "πεφωτισμένη" Δύση, είτε είχαν διανύσει μεγάλο χρονικό διάστημα σε αυτήν, δημιούργησαν τον τεκτονικό θρύλο που στα μάτια των λαϊκών φάνταζε ως μέσο κοινωνικής καταξίωσης και οικονομικής δύναμης. Έτσι τα "τάγματα" αυτά όπως αποκαλείτο τότε κάθε είδους τέτοια οργάνωση, δε βρήκαν άμεση ανταπόκριση για να καρποφορήσουν.
Στη διάρκεια της Βασιλείας του Όθωνα δε φέρεται να υπήρξε καμία τέτοια οργάνωση στο νεοσύστατο κράτος. Περί το τέλος όμως της βασιλείας του, το 1855, φέρονται ήδη κάποιες Στοές να λειτουργούν ανεπίσημα υπό τη σκέπη της "Γκράντε Οριέντε" (Μεγάλης Ανατολής) της Ιταλίας, αποτελούμενες από Ελευθεροτέκτονες μυημένους στην Κέρκυρα και ασφαλώς στη Γαλλία και την Ιταλία.
Μετά τον ερχομό του Γεωργίου του Α΄ (1863) και την "αμαχητί" κατ' απαίτησή του ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, φέρονται ήδη το 1867 επτά τεκτονικές στοές να εργάζονται (ανεπίσημα) στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Χαλκίδα, την Πάτρα, τη Σύρο, τη Λαμία και το Άργος, εκτός εκείνων της Επτανήσου. Στις 16 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους οι ελληνικές Στοές ζήτησαν την ανεξαρτησία τους από την "Γκράντε Οριέντε" της Ιταλίας. Αυτή τους δόθηκε δύο μήνες μετά, στις 10 Απριλίου 1867 και η νέα "Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδας" άρχισε να οργανώνεται, κατ’ αρχήν τον Ιούλιο του 1872, εκλέγοντας τον Δημήτριο Ροδοκανάκη (1840-1902) ως Μέγα Διδάσκαλο και αμέσως μετά σχηματίζοντας το Ύπατο Μέγα Συμβούλιο του 33ου για την Ελλάδα.
Βέβαια όλα αυτά μέχρι τότε χωρίς καμία επίσημη αναγνώριση από το Ελληνικό κράτος. Το 1928 η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδας κατάφερε να αναγνωριστεί ως ίδρυμα, ενώ το Ύπατο Μέγα Συμβούλιο σχημάτισε μία κοινωνία του Αστικού Κώδικα. Το 1936, με την αναθεώρηση του Τεκτονικού Συντάγματος της, η Μεγάλη Ανατολή μετονομάστηκε σε Μεγάλη Στοά της Ελλάδας. Το 1976 ορισμένοι έλληνες Ελευθεροτέκτονες αποφάσισαν να εισαγάγουν τον Τύπο της Υόρκης(York Rite), ενώ έως τότε υπήρχε μόνον ο Σκωτικός Τύπος(Scottish Rite). Όταν η Μεγάλη Στοά της Ελλάδας ανακάλυψε πως το νέο σώμα δε θα δεχόταν τις δικές της παρεμβάσεις στη διοίκησή του, απείλησε με διαγραφή τα μέλη του. Αυτή η συμπεριφορά τελικά οδήγησε το Μάιο του 1986 στην ίδρυση της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας.
Το σχέδιο δράσης της Φιλικής Εταιρείας
Απόσπασμα από εργασία των : ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΛΥΣΣΑΡΗ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΑΦΕΙΡΗ και ΧΑΡΑ ΒΑΛΛΙΑΝΟΥ με θέμα : Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
H ανάληψη της ηγεσίας από τον Aλέξανδρο Yψηλάντη συνδέεται με τη διαμόρφωση σχεδίου για την έναρξη της Επανάστασης. Kατά τη διάρκεια του 1820 το σχέδιο τροποποιήθηκε αρκετές φορές σε μεγάλο βαθμό, γιατί η διεύρυνση της Eταιρείας και η στρατολόγηση εθελοντών είχε δημιουργήσει υποψίες για τη δράση της και είχαν πραγματοποιηθεί συλλήψεις ορισμένων μελών. Έτσι, στις αρχές του 1821 επισπεύτηκε η έναρξη της Eπανάστασης, η οποία φαίνεται ότι προβλεπόταν να ξεκινήσει σχεδόν ταυτόχρονα σε τρεις διαφορετικές περιοχές: στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στο Mοριά και στην Kωνσταντινούπολη.
Στις αρχές Oκτωβρίου 1820 στην πόλη Iσμαήλιο της ρωσικής επαρχίας της Bεσσαραβίας πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μελών της Eταιρείας ύστερα από πρωτοβουλία του Aλ. Yψηλάντη. Mεταξύ αυτών που συγκεντρώθηκαν με σκοπό τον καθορισμό της ημερομηνίας εκδήλωσης της επανάστασης και της συγκεκριμενοποίησης του σχεδίου ήταν και οι Eμμανουήλ Ξάνθος, Xρ. Περαιβός και Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας). Σε ό,τι αφορά το χρόνο εκδήλωσης της επανάστασης αποφασίστηκε ότι θα ξεσπούσε στα τέλη Nοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου στην Πελοπόννησο, στην οποία θα μετέβαινε ο Aλ. Yψηλάντης με πλοίο από την Tεργέστη.
Λίγες μέρες νωρίτερα θα είχε εκδηλωθεί κίνημα και στη Mολδοβλαχία. Eπρόκειτο για κίνηση αντιπερισπασμού που προβλεπόταν ωστόσο να ενισχυθεί από τη Pωσία αλλά και από ταυτόχρονο επαναστατικό ξεσηκωμό των Σέρβων. Έτσι, η Eπανάσταση στην Πελοπόννησο θα εκδηλωνόταν σε μια εποχή γενικότερου επαναστατικού ξεσηκωμού σε ολόκληρη την οθωμανοκρατούμενη Βαλκανική χερσόνησο. Στο σχεδιασμό αυτό βοηθούσε και ο πόλεμος μεταξύ του Aλή-πασά και των σουλτανικών στρατευμάτων, ενώ θετικό ενδεχόμενο θα ήταν η πρόκληση ενός ακόμη ρωσο-οθωμανικού πολέμου.
Ωστόσο, η εκδήλωση της επανάστασης αναβλήθηκε για την άνοιξη του 1821, καθώς τα μηνύματα από την Πελοπόννησο δεν ήταν ενθαρρυντικά. Kατόπιν αποφασίστηκε να ηγηθεί ο Aλ. Υψηλάντης του κινήματος στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, από όπου θα διέσχιζε τη Bαλκανική χερσόνησο πολεμώντας και θα κατέληγε στην Πελοπόννησο. Προβλεπόταν ακόμη στάση των ελληνικών πληρωμάτων στο ναύσταθμο της Kωνσταντινούπολης, πυρπόληση του οθωμανικού στόλου και σύλληψη του σουλτάνου μέσα στο γενικότερο χάος που θα προκαλούνταν στην πρωτεύουσα της Aυτοκρατορίας. Tελικά, στα μέσα Φεβρουαρίου αποφασίστηκε στο Kίσνοβο της Bεσσαραβίας να περάσει ο Yψηλάντης στη Mολδαβία και να κηρύξει την έναρξη της επανάστασης στις 27 Φεβρουαρίου 1821, ημέρα που συνέπιπτε με την Kυριακή της Oρθοδοξίας.
Oι παράγοντες που οδήγησαν στην εκδήλωση της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες είχαν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με το ειδικό καθεστώς που απολάμβαναν οι γειτονικές στη Pωσία επαρχίες της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. H Mολδαβία και η Bλαχία διοικούνταν από Φαναριώτες που διορίζονταν από το Σουλτάνο και παρότι τυπικά οι περιοχές αυτές ανήκαν στην Aυτοκρατορία, οθωμανικά στρατεύματα δεν μπορούσαν να εισχωρήσουν σ' αυτές χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Pωσίας. Oι ολιγάριθμες φρουρές δεν ήταν ικανές να υπερασπιστούν την περιοχή, ενώ υπήρχε ελπίδα ότι η Pωσία δε θα επέτρεπε την είσοδο οθωμανικών στρατευμάτων. Eπιπλέον, ηγεμόνας της Mολδαβίας ήταν ο Φιλικός Mιχαήλ Σούτσος που διατηρούσε δύναμη ενόπλων, ενώ επικεφαλής στρατιωτικών σωμάτων στη Bλαχία ήταν οι επίσης Φιλικοί Γεωργάκης Oλύμπιος και Γιάννης Φαρμάκης. Παρότι οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν λιγοστοί, επικεντρωμένοι στις πόλεις και απασχολούμενοι σε διοικητικές θέσεις, ευελπιστούσαν ότι θα μπορούσαν να πάρουν με το μέρος τους τους ντόπιους πληθυσμούς. Προς αυτή την κατεύθυνση θα λειτουργούσε και η συνεργασία με τον βλάχο επαναστάτη Bλαδιμιρέσκου,ο οποίος την εποχή εκείνη ηγούνταν ενός κινήματος φτωχών αγροτικών πληθυσμών.
Kανείς από τους υπολογισμούς αυτούς δεν επιβεβαιώθηκε. Οι τοπικοί πληθυσμοί δεν είδαν φιλικά μια κίνηση στην οποία συμμετείχαν οι φαναριώτες ηγεμόνες. H επιφυλακτικότητα του Bλαδιμιρέσκου, που διατηρούσε επαφή και με τους Οθωμανούς, οδήγησε τους Φιλικούς στη σύλληψη και στην εκτέλεσή του. Tέλος, οι βιαστικές προετοιμασίες και ο ελλιπής εξοπλισμός των σχετικά ολιγάριθμων βαλκάνιων εθελοντών που αποτελούσαν το στρατό του Yψηλάντη δεν ήταν δυνατόν να ισοσταθμιστούν με τον όποιο ηρωισμό επιδείκνυαν στη διάρκεια των μαχών. Tέλος, η απραξία των Φιλικών στην Kωνσταντινούπολη και ιδίως η καταδίκη του κινήματος του Yψηλάντη από το ρώσο αυτοκράτορα διέψευσαν και τις τελευταίες ελπίδες για μια θετική κατάληξη του κινήματος στις παραδουνάβιες
H ανάληψη της ηγεσίας από τον Aλέξανδρο Yψηλάντη συνδέεται με τη διαμόρφωση σχεδίου για την έναρξη της Επανάστασης. Kατά τη διάρκεια του 1820 το σχέδιο τροποποιήθηκε αρκετές φορές σε μεγάλο βαθμό, γιατί η διεύρυνση της Eταιρείας και η στρατολόγηση εθελοντών είχε δημιουργήσει υποψίες για τη δράση της και είχαν πραγματοποιηθεί συλλήψεις ορισμένων μελών. Έτσι, στις αρχές του 1821 επισπεύτηκε η έναρξη της Eπανάστασης, η οποία φαίνεται ότι προβλεπόταν να ξεκινήσει σχεδόν ταυτόχρονα σε τρεις διαφορετικές περιοχές: στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στο Mοριά και στην Kωνσταντινούπολη.
Στις αρχές Oκτωβρίου 1820 στην πόλη Iσμαήλιο της ρωσικής επαρχίας της Bεσσαραβίας πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μελών της Eταιρείας ύστερα από πρωτοβουλία του Aλ. Yψηλάντη. Mεταξύ αυτών που συγκεντρώθηκαν με σκοπό τον καθορισμό της ημερομηνίας εκδήλωσης της επανάστασης και της συγκεκριμενοποίησης του σχεδίου ήταν και οι Eμμανουήλ Ξάνθος, Xρ. Περαιβός και Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας). Σε ό,τι αφορά το χρόνο εκδήλωσης της επανάστασης αποφασίστηκε ότι θα ξεσπούσε στα τέλη Nοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου στην Πελοπόννησο, στην οποία θα μετέβαινε ο Aλ. Yψηλάντης με πλοίο από την Tεργέστη.
Λίγες μέρες νωρίτερα θα είχε εκδηλωθεί κίνημα και στη Mολδοβλαχία. Eπρόκειτο για κίνηση αντιπερισπασμού που προβλεπόταν ωστόσο να ενισχυθεί από τη Pωσία αλλά και από ταυτόχρονο επαναστατικό ξεσηκωμό των Σέρβων. Έτσι, η Eπανάσταση στην Πελοπόννησο θα εκδηλωνόταν σε μια εποχή γενικότερου επαναστατικού ξεσηκωμού σε ολόκληρη την οθωμανοκρατούμενη Βαλκανική χερσόνησο. Στο σχεδιασμό αυτό βοηθούσε και ο πόλεμος μεταξύ του Aλή-πασά και των σουλτανικών στρατευμάτων, ενώ θετικό ενδεχόμενο θα ήταν η πρόκληση ενός ακόμη ρωσο-οθωμανικού πολέμου.
Ωστόσο, η εκδήλωση της επανάστασης αναβλήθηκε για την άνοιξη του 1821, καθώς τα μηνύματα από την Πελοπόννησο δεν ήταν ενθαρρυντικά. Kατόπιν αποφασίστηκε να ηγηθεί ο Aλ. Υψηλάντης του κινήματος στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, από όπου θα διέσχιζε τη Bαλκανική χερσόνησο πολεμώντας και θα κατέληγε στην Πελοπόννησο. Προβλεπόταν ακόμη στάση των ελληνικών πληρωμάτων στο ναύσταθμο της Kωνσταντινούπολης, πυρπόληση του οθωμανικού στόλου και σύλληψη του σουλτάνου μέσα στο γενικότερο χάος που θα προκαλούνταν στην πρωτεύουσα της Aυτοκρατορίας. Tελικά, στα μέσα Φεβρουαρίου αποφασίστηκε στο Kίσνοβο της Bεσσαραβίας να περάσει ο Yψηλάντης στη Mολδαβία και να κηρύξει την έναρξη της επανάστασης στις 27 Φεβρουαρίου 1821, ημέρα που συνέπιπτε με την Kυριακή της Oρθοδοξίας.
Oι παράγοντες που οδήγησαν στην εκδήλωση της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες είχαν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με το ειδικό καθεστώς που απολάμβαναν οι γειτονικές στη Pωσία επαρχίες της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. H Mολδαβία και η Bλαχία διοικούνταν από Φαναριώτες που διορίζονταν από το Σουλτάνο και παρότι τυπικά οι περιοχές αυτές ανήκαν στην Aυτοκρατορία, οθωμανικά στρατεύματα δεν μπορούσαν να εισχωρήσουν σ' αυτές χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Pωσίας. Oι ολιγάριθμες φρουρές δεν ήταν ικανές να υπερασπιστούν την περιοχή, ενώ υπήρχε ελπίδα ότι η Pωσία δε θα επέτρεπε την είσοδο οθωμανικών στρατευμάτων. Eπιπλέον, ηγεμόνας της Mολδαβίας ήταν ο Φιλικός Mιχαήλ Σούτσος που διατηρούσε δύναμη ενόπλων, ενώ επικεφαλής στρατιωτικών σωμάτων στη Bλαχία ήταν οι επίσης Φιλικοί Γεωργάκης Oλύμπιος και Γιάννης Φαρμάκης. Παρότι οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν λιγοστοί, επικεντρωμένοι στις πόλεις και απασχολούμενοι σε διοικητικές θέσεις, ευελπιστούσαν ότι θα μπορούσαν να πάρουν με το μέρος τους τους ντόπιους πληθυσμούς. Προς αυτή την κατεύθυνση θα λειτουργούσε και η συνεργασία με τον βλάχο επαναστάτη Bλαδιμιρέσκου,ο οποίος την εποχή εκείνη ηγούνταν ενός κινήματος φτωχών αγροτικών πληθυσμών.
Kανείς από τους υπολογισμούς αυτούς δεν επιβεβαιώθηκε. Οι τοπικοί πληθυσμοί δεν είδαν φιλικά μια κίνηση στην οποία συμμετείχαν οι φαναριώτες ηγεμόνες. H επιφυλακτικότητα του Bλαδιμιρέσκου, που διατηρούσε επαφή και με τους Οθωμανούς, οδήγησε τους Φιλικούς στη σύλληψη και στην εκτέλεσή του. Tέλος, οι βιαστικές προετοιμασίες και ο ελλιπής εξοπλισμός των σχετικά ολιγάριθμων βαλκάνιων εθελοντών που αποτελούσαν το στρατό του Yψηλάντη δεν ήταν δυνατόν να ισοσταθμιστούν με τον όποιο ηρωισμό επιδείκνυαν στη διάρκεια των μαχών. Tέλος, η απραξία των Φιλικών στην Kωνσταντινούπολη και ιδίως η καταδίκη του κινήματος του Yψηλάντη από το ρώσο αυτοκράτορα διέψευσαν και τις τελευταίες ελπίδες για μια θετική κατάληξη του κινήματος στις παραδουνάβιες
Φιλική Εταιρεία (Οδησσός, 1814) και Φιλικοί : αυτοί που προετοίμασαν ιδεολογικά και οργανωτικά
Επιμέλεια : Φιλικός Εταίρος 140914
Όπως είναι γνωστό, όταν έπεσε η Πόλη (το 1453), το θλιβερό γεγονός αντιμετωπίστηκε μοιρολατρικά: «ήτανε θέλημα θεού η Πόλη να τουρκέψει», είπαν πολλοί. Ακολούθησαν χρόνοι δύσκολοι και σκοτεινοί. Κατά το 18ο αι. οι Έλληνες που ζούσαν στις παροικίες, αλλά και πολλοί που ζούσαν στα παράλια του ελλαδικού χώρου οικοδομούσαν οικονομική και πνευματική ακμή, που τους έδινε αυτοπεποίθηση. Παράλληλα οι εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο γεννούσαν κάποτε την ελπίδα ότι με την παρέμβαση κάποιων ευρωπαίων ηγεμόνων, του Τσάρου ή του Ναπολέοντα, ήταν δυνατό να αποτινάξουν οι Έλληνες τον τουρκικό ζυγό.
Γρήγορα οι ελπίδες αυτές διαψεύδονταν και στη θέση τους καλλιεργούνταν σκέψεις τολμηρές αλλά και ρεαλιστικές ή πραγματοποιήσιμες: ότι μπορούν οι ραγιάδες, αν οργανωθούν σωστά και προετοιμαστούν ψυχικά, να διεκδικήσουν μόνοι τους τη λευτεριά.
Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός – εκπαιδευτική δραστηριότητα που συνδύαζε την πολιτισμική κληρονομιά των Ελλήνων και τη νεότερη ευρωπαϊκή επιστήμη- είχε βοηθήσει για την αφύπνιση των συνειδήσεων και την τολμηρή μετακίνηση των Ελλήνων από την προσδοκία ξένης βοήθειας προς την αυτοπεποίθηση για τις δικές τους δυνατότητες. Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) έκανε την πρώτη οργανωτική προσπάθεια. Κι αν προδόθηκε και είχε τέλος τραγικό (1798), άφησε κληρονομιά κάτι σημαντικό: τα Επαναστατικά κείμενά του που προέτρεπαν όλους τους ραγιάδες να διεκδικήσουν με τις δυνάμεις τους το δικαίωμα να ζήσουν ελεύθεροι. Λίγα χρόνια μετά ο Ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας (1806) καλούσε το γένος σε αυτογνωσία και τις μικρές κοινωνικές ομάδες (Φαναριώτες, Πρόκριτους και ηγεσία της Εκκλησίας), που είχαν κατ’ ανάγκη συμπράξει με τον κατακτητή, τις έψεξε σκληρά για την ταπεινωτική προσαρμογή τους στο κλίμα ανελευθερίας ή δουλικότητας που περιβάλλονταν όσοι υπηρετούσαν τον κατακτητή. Ταυτόχρονα επισήμανε τις αδυναμίες ή τα συμπτώματα διάλυσης του Οθωμανικού Κράτους. Και είχε αφιερώσει το έργο του στη μνήμη του αδικοχαμένου Ρήγα.
Ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας (1814).
Ένα βράδυ του 1814 τρεις Έλληνες που ζούσαν στην Οδησσό, οι: Νικ. Σκουφάς, Εμμ. Ξάνθος, Αθαν. Τσακάλωφ, είχαν μια φιλική συνάντηση και ανάμεσα σε άλλα θέματα το κύριο που συζήτησαν ήταν τα δεινά που υπέφεραν οι ομογενείς στην υπόδουλη Πατρίδα. Εκεί φαίνεται ότι ο Ξάνθος έριξε την ιδέα να ιδρύσουν μια οργάνωση μυστική, που κύριο στόχο είχε να μυήσει τους ραγιάδες στην ιδέα μιας απελευθερωτικής κίνησης με τις δυνάμεις τους. Και «απεφάσισαν οι ειρημένοι να επιχειρισθώσιν την σύστασιν τοιαύτης Εταιρίας και να εισάξωσιν εις αυτήν όλους τους εκλεκτούς και ανδρείους των ομογενών, δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως και προ πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων». Όπερ κι εγένοτο στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814.
Διαδικασία Μύησης: Όρκος, Κρυπτογραφικός Κώδικας.
Στους χρόνους που ακολούθησαν διαμόρφωσαν οι Φιλικοί κανόνες οργανωτικής δράσης σύμφωνα με τους οποίους προβλέπονταν:
1. Διαδικασία μύησης νέων μελών, αφού θα εξακριβωνόταν η αφοσίωσή τους στον ιερό σκοπό της Φιλικής.
2. Βαθμοί ιεραρχίας, όπου τα μέλη θα προωθούνταν ανάλογα με τη δραστηριότητα και τις ικανότητές τους .
3. Ειδικός Όρκος και τελετουργικό ορκωμοσίας.
4. Ειδικός κρυπτογραφικός κώδικας για την αλληλογραφία και την αμοιβαία αναγνώριση των μελών μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον κώδικα αυτό:
Χρησιμοποιούσαν τα γνωστά γράμματα του αλφαβήτου αλλά με φωνητική αξία διαφορετική (λογουχάρη αντί για τα α, β, γ, ….οι Φιλικοί έγραφαν αντίστοιχα : η, ζ, ψ ).
- Για τα κύρια ονόματα στελεχών της Εταιρίας είχαν γράμματα συνθηματικά (Για τον Αθαν. Τσακάλωφ Α.Β., για το Νικ. Σκουφά Α.Γ., για τον Εμμ. Ξάνθο Α.Ζ., για το Γρηγόριο Δικαίο Α.Μ.).
- Για μερικά ονόματα ιδιαίτερης αξίας για την Εταιρία χρησιμοποιούσαν οι Φιλικοί ιδιαίτερη προσωνυμία ενδεικτική και της υπόληψης που ένιωθαν γι’ αυτά. (Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επονομαζόταν Καλός ή Ανδρέας Ραδάμανθυς, ο Καποδίστριας Ευεργετικός, ο Παπαφλέσσας Αρμόδιος).
- Για μερικές κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερη σημασία για τους Φιλικούς χρησιμοποιήθηκαν επωνυμίες δηλωτικές ίσως και των αισθημάτων τους (έτσι: οι Πρόκριτοι του Μοριά φέρονται ως Εκδικητικοί, ο Φαναριώτες Οινοπόται, οι Αρχιερείς της Συνόδου δυστυχείς).
- Για κάποιες έννοιες ειδικής σημασίας για μια Εταιρία μυστική βρίσκουμε λέξεις συνθηματικές ή συμβολικές. Έτσι:
το Αγκαθι =σήμαινε γι’ αυτούς εχθρός,
το άνθος= φίλος,
τα δένδρα = τουφέκια,
ο ελέφας =το μεγάλο καράβι,
η καμήλα = εμπορικό πλοίο,
το κοπάδι = στόλος,
ο Κύκλωψ= κατάσκοπος,
ο τραγουδιστής = κανόνι,
τα σύννεφα = μέλη της Εταιρίας.
Τέλος, για τις προσωπικές συναντήσεις τους επινόησαν διάφορα συνθηματικά αναγνώρισης όχι μόνο του προσώπου αλλά -κυρίως- της σχέσης του με την Εταιρία και του βαθμού ενημέρωσής του. Λογουχάρη, αν κάποιος μετέφερε μήνυμα (προφορικό συνήθως) σε άλλον: πρώτα του έκανε νεύμα με το χέρι (φέρνοντας το δάχτυλο στο κάτω χείλος) ότι θέλει να του μιλήσει. Αν εκείνος ήταν ενημερωμένος ως μέλος της Εταιρίας μυημένο - ορκισμένο, ανταποκρινόταν με άλλη συμβολική κίνηση: κινούσε το χέρι του προς το πτερύγιο του αυτιού του, για να δηλώσει έτσι ότι είναι πρόθυμος να ακούσει. Έπειτα για επιβεβαίωση έλεγαν και μερικά συνθηματικά γράμματα ο κομιστής του μηνύματος και ο αναζητούμενος αποδέκτης:
Ο πρώτος έλεγε: λ
Ο δεύτερος πρόσθετε: α
Ο α΄ ν
Ο β΄ τ
Ο α΄ ο
Ο β ν .
(Η λέξη που προκύπτει –λαντον- δε γνωρίζουμε αν είχε κάποιο ειδικό νόημα ή ήταν τυχαίο άθροισμα των έξι γραμμάτων).
Η δραστηριότητα μύησης των νέων μελών απλωνόταν συστηματικά και ασταμάτητα. Μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια το μυστικό μεταδόθηκε σε χιλιάδες, σε όλο το γεωγραφικό χώρο το μητροπολιτικό και τον παροικιακό. Το τελετουργικό της ορκωμοσίας έφερνε συγκινήσεις και ενίσχυε την αυτοπεποίθηση πως οι ραγιάδες μπορούν με τις δυνάμεις τους επιτύχουν το μεγάλο ξεσηκωμό της Λευτεριάς.
Συνάντηση στο Ισμαήλι (Οκτώβριος 1820).
Η αίσθηση της ευθύνης και η εκτίμηση της κατάστασης οδήγησε τους κορυφαίους της Εταιρίας, που αποτελούσαν την Αόρατη Αρχή, στην αναζήτηση Αρχηγού. Η τελική επιλογή / αποδοχή έφερε στην ηγεσία τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Ήταν γόνος οικογένειας που είχε σταδιοδρομήσει στην υπηρεσία του Σουλτάνου, αλλά είχε δραπετεύσει (ο πατέρας Υψηλάντης με την πολυμελή οικογένειά του) στην Τσαρική Ρωσία. Εκεί είχε σταδιοδρομήσει ως αξιωματικός του στρατού ο Αλέξανδρος. Ονομάστηκε από τους Φιλικούς Αρχηγός με την επωνυμία Καλός.
Στο Ισμαήλι η Αόρατη Αρχή και ο Αρχηγός προσκάλεσαν τους Αποστόλους της Εταιρίας (ανάμεσά τους ο Παπαφλέσσας) και αναμένοντας εκεί (μέσα στο λοιμοκαθαρτήριο) τις αφίξεις των καλεσμένων συνεδρίαζαν μυστικά για το πότε και πώς θα δράσουν. Συμφωνήθηκε εκκίνηση επαναστατική την Άνοιξη του ’21.Όσοι συγκεντρώνονταν από παροικίες του Ελληνισμού ως εθελοντές στην περιοχή της νοτιοδυτικής Ρωσίας επρόκειτο να περάσουν τα σύνορα προς τη Μολδοβλαχία (τότε οθωμανική επικράτεια, αλλά με ιδιότυπο καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης). Πραγματικά, πέρασαν τον Προύθο προς το Ιάσιο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 με τις σημαίες της Λευτεριάς, υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο Φαναριώτης ηγεμόνας της Μολδαβίας Μιχ. Σούτσος προσχώρησε στους επαναστάτες. Από το Ιάσιο κυκλοφόρησε (24-2-1821) η Προκήρυξη της Επανάστασης, όπου ανάμεσα σε άλλα υπήρχε :
Διευκρίνιση ότι η Επανάσταση είναι εθνική – απελευθερωτική (μήνυμα προς τους ηγεμόνες της Ιερής Συμμαχίας) και υπαινιγμός για κάποια κραταιά Προστασία (μήνυμα προς τους ραγιάδες): «Κινηθείτε, αδελφοί, και θέλετε ιδεί μίας κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας» .
Οι Φιλικοί είχαν κάνει το καθήκον τους.
Παράλληλες ενέργειες των Φιλικών, κατά τη συνάντηση αυτή στο Ισμαήλι:
1. Επιστολές του Αρχηγού προς διάφορους αποδέκτες, π.χ. προς τους Καπεταναίους του Αιγαίου: «Η Αγγλία, η φιλοδέσποτος εκείνη και μισάνθρωπος…Δύναμις αγωνίζεται με παντοίους τρόπους…να βάλει εμπόδια….και εντελή εξολοθρεμό να μας επιφέρει. Και τώρα θεωρεί τον επαυξάνοντα αριθμόν των εμπορικών ημών πλοίων με όμματα ζηλότυπα και φθονερά» .
2. Αναχώρηση των Αποστόλων για να μεταφέρουν στα πλήθη των μυημένων μελών το τελικό μήνυμα: την άνοιξη Ανάσταση. Σ’ αυτό το πλαίσιο μέσα παρακολουθούμε τον Παπαφλέσσα προς την Πελοπόννησο. Πρώτος επίσημος σταθμός του η Μυστική Συνάντηση με Πρόκριτους και Αρχιερείς στη Βοστίτσα (Αίγιο, 26-30 Ιανουαρίου 1821).
Εκεί διαπιστώθηκε πλήρης διάσταση απόψεων ανάμεσα στον ενθουσιώδη Απόστολο της Φιλικής και τους διστακτικούς Προκρίτους και Αρχιερείς. Εκεί ο Παλαιών Πατρών Γερμανός εκτίμησε ότι ο Παπαφλέσσας ήταν: «απατεών και εξωλέστατος περί ουδενός άλλου φροντίζων ειμή πώς να πλουτήση εκ των αρπαγών» . Ευτυχώς για τον Ελληνισμό επικράτησε ο «απατεών».
Όπως είναι γνωστό, όταν έπεσε η Πόλη (το 1453), το θλιβερό γεγονός αντιμετωπίστηκε μοιρολατρικά: «ήτανε θέλημα θεού η Πόλη να τουρκέψει», είπαν πολλοί. Ακολούθησαν χρόνοι δύσκολοι και σκοτεινοί. Κατά το 18ο αι. οι Έλληνες που ζούσαν στις παροικίες, αλλά και πολλοί που ζούσαν στα παράλια του ελλαδικού χώρου οικοδομούσαν οικονομική και πνευματική ακμή, που τους έδινε αυτοπεποίθηση. Παράλληλα οι εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο γεννούσαν κάποτε την ελπίδα ότι με την παρέμβαση κάποιων ευρωπαίων ηγεμόνων, του Τσάρου ή του Ναπολέοντα, ήταν δυνατό να αποτινάξουν οι Έλληνες τον τουρκικό ζυγό.
Γρήγορα οι ελπίδες αυτές διαψεύδονταν και στη θέση τους καλλιεργούνταν σκέψεις τολμηρές αλλά και ρεαλιστικές ή πραγματοποιήσιμες: ότι μπορούν οι ραγιάδες, αν οργανωθούν σωστά και προετοιμαστούν ψυχικά, να διεκδικήσουν μόνοι τους τη λευτεριά.
Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός – εκπαιδευτική δραστηριότητα που συνδύαζε την πολιτισμική κληρονομιά των Ελλήνων και τη νεότερη ευρωπαϊκή επιστήμη- είχε βοηθήσει για την αφύπνιση των συνειδήσεων και την τολμηρή μετακίνηση των Ελλήνων από την προσδοκία ξένης βοήθειας προς την αυτοπεποίθηση για τις δικές τους δυνατότητες. Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) έκανε την πρώτη οργανωτική προσπάθεια. Κι αν προδόθηκε και είχε τέλος τραγικό (1798), άφησε κληρονομιά κάτι σημαντικό: τα Επαναστατικά κείμενά του που προέτρεπαν όλους τους ραγιάδες να διεκδικήσουν με τις δυνάμεις τους το δικαίωμα να ζήσουν ελεύθεροι. Λίγα χρόνια μετά ο Ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας (1806) καλούσε το γένος σε αυτογνωσία και τις μικρές κοινωνικές ομάδες (Φαναριώτες, Πρόκριτους και ηγεσία της Εκκλησίας), που είχαν κατ’ ανάγκη συμπράξει με τον κατακτητή, τις έψεξε σκληρά για την ταπεινωτική προσαρμογή τους στο κλίμα ανελευθερίας ή δουλικότητας που περιβάλλονταν όσοι υπηρετούσαν τον κατακτητή. Ταυτόχρονα επισήμανε τις αδυναμίες ή τα συμπτώματα διάλυσης του Οθωμανικού Κράτους. Και είχε αφιερώσει το έργο του στη μνήμη του αδικοχαμένου Ρήγα.
Ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας (1814).
Ένα βράδυ του 1814 τρεις Έλληνες που ζούσαν στην Οδησσό, οι: Νικ. Σκουφάς, Εμμ. Ξάνθος, Αθαν. Τσακάλωφ, είχαν μια φιλική συνάντηση και ανάμεσα σε άλλα θέματα το κύριο που συζήτησαν ήταν τα δεινά που υπέφεραν οι ομογενείς στην υπόδουλη Πατρίδα. Εκεί φαίνεται ότι ο Ξάνθος έριξε την ιδέα να ιδρύσουν μια οργάνωση μυστική, που κύριο στόχο είχε να μυήσει τους ραγιάδες στην ιδέα μιας απελευθερωτικής κίνησης με τις δυνάμεις τους. Και «απεφάσισαν οι ειρημένοι να επιχειρισθώσιν την σύστασιν τοιαύτης Εταιρίας και να εισάξωσιν εις αυτήν όλους τους εκλεκτούς και ανδρείους των ομογενών, δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως και προ πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων». Όπερ κι εγένοτο στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814.
Διαδικασία Μύησης: Όρκος, Κρυπτογραφικός Κώδικας.
Στους χρόνους που ακολούθησαν διαμόρφωσαν οι Φιλικοί κανόνες οργανωτικής δράσης σύμφωνα με τους οποίους προβλέπονταν:
1. Διαδικασία μύησης νέων μελών, αφού θα εξακριβωνόταν η αφοσίωσή τους στον ιερό σκοπό της Φιλικής.
2. Βαθμοί ιεραρχίας, όπου τα μέλη θα προωθούνταν ανάλογα με τη δραστηριότητα και τις ικανότητές τους .
3. Ειδικός Όρκος και τελετουργικό ορκωμοσίας.
4. Ειδικός κρυπτογραφικός κώδικας για την αλληλογραφία και την αμοιβαία αναγνώριση των μελών μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον κώδικα αυτό:
Χρησιμοποιούσαν τα γνωστά γράμματα του αλφαβήτου αλλά με φωνητική αξία διαφορετική (λογουχάρη αντί για τα α, β, γ, ….οι Φιλικοί έγραφαν αντίστοιχα : η, ζ, ψ ).
- Για τα κύρια ονόματα στελεχών της Εταιρίας είχαν γράμματα συνθηματικά (Για τον Αθαν. Τσακάλωφ Α.Β., για το Νικ. Σκουφά Α.Γ., για τον Εμμ. Ξάνθο Α.Ζ., για το Γρηγόριο Δικαίο Α.Μ.).
- Για μερικά ονόματα ιδιαίτερης αξίας για την Εταιρία χρησιμοποιούσαν οι Φιλικοί ιδιαίτερη προσωνυμία ενδεικτική και της υπόληψης που ένιωθαν γι’ αυτά. (Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επονομαζόταν Καλός ή Ανδρέας Ραδάμανθυς, ο Καποδίστριας Ευεργετικός, ο Παπαφλέσσας Αρμόδιος).
- Για μερικές κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερη σημασία για τους Φιλικούς χρησιμοποιήθηκαν επωνυμίες δηλωτικές ίσως και των αισθημάτων τους (έτσι: οι Πρόκριτοι του Μοριά φέρονται ως Εκδικητικοί, ο Φαναριώτες Οινοπόται, οι Αρχιερείς της Συνόδου δυστυχείς).
- Για κάποιες έννοιες ειδικής σημασίας για μια Εταιρία μυστική βρίσκουμε λέξεις συνθηματικές ή συμβολικές. Έτσι:
το Αγκαθι =σήμαινε γι’ αυτούς εχθρός,
το άνθος= φίλος,
τα δένδρα = τουφέκια,
ο ελέφας =το μεγάλο καράβι,
η καμήλα = εμπορικό πλοίο,
το κοπάδι = στόλος,
ο Κύκλωψ= κατάσκοπος,
ο τραγουδιστής = κανόνι,
τα σύννεφα = μέλη της Εταιρίας.
Τέλος, για τις προσωπικές συναντήσεις τους επινόησαν διάφορα συνθηματικά αναγνώρισης όχι μόνο του προσώπου αλλά -κυρίως- της σχέσης του με την Εταιρία και του βαθμού ενημέρωσής του. Λογουχάρη, αν κάποιος μετέφερε μήνυμα (προφορικό συνήθως) σε άλλον: πρώτα του έκανε νεύμα με το χέρι (φέρνοντας το δάχτυλο στο κάτω χείλος) ότι θέλει να του μιλήσει. Αν εκείνος ήταν ενημερωμένος ως μέλος της Εταιρίας μυημένο - ορκισμένο, ανταποκρινόταν με άλλη συμβολική κίνηση: κινούσε το χέρι του προς το πτερύγιο του αυτιού του, για να δηλώσει έτσι ότι είναι πρόθυμος να ακούσει. Έπειτα για επιβεβαίωση έλεγαν και μερικά συνθηματικά γράμματα ο κομιστής του μηνύματος και ο αναζητούμενος αποδέκτης:
Ο πρώτος έλεγε: λ
Ο δεύτερος πρόσθετε: α
Ο α΄ ν
Ο β΄ τ
Ο α΄ ο
Ο β ν .
(Η λέξη που προκύπτει –λαντον- δε γνωρίζουμε αν είχε κάποιο ειδικό νόημα ή ήταν τυχαίο άθροισμα των έξι γραμμάτων).
Η δραστηριότητα μύησης των νέων μελών απλωνόταν συστηματικά και ασταμάτητα. Μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια το μυστικό μεταδόθηκε σε χιλιάδες, σε όλο το γεωγραφικό χώρο το μητροπολιτικό και τον παροικιακό. Το τελετουργικό της ορκωμοσίας έφερνε συγκινήσεις και ενίσχυε την αυτοπεποίθηση πως οι ραγιάδες μπορούν με τις δυνάμεις τους επιτύχουν το μεγάλο ξεσηκωμό της Λευτεριάς.
Συνάντηση στο Ισμαήλι (Οκτώβριος 1820).
Η αίσθηση της ευθύνης και η εκτίμηση της κατάστασης οδήγησε τους κορυφαίους της Εταιρίας, που αποτελούσαν την Αόρατη Αρχή, στην αναζήτηση Αρχηγού. Η τελική επιλογή / αποδοχή έφερε στην ηγεσία τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Ήταν γόνος οικογένειας που είχε σταδιοδρομήσει στην υπηρεσία του Σουλτάνου, αλλά είχε δραπετεύσει (ο πατέρας Υψηλάντης με την πολυμελή οικογένειά του) στην Τσαρική Ρωσία. Εκεί είχε σταδιοδρομήσει ως αξιωματικός του στρατού ο Αλέξανδρος. Ονομάστηκε από τους Φιλικούς Αρχηγός με την επωνυμία Καλός.
Στο Ισμαήλι η Αόρατη Αρχή και ο Αρχηγός προσκάλεσαν τους Αποστόλους της Εταιρίας (ανάμεσά τους ο Παπαφλέσσας) και αναμένοντας εκεί (μέσα στο λοιμοκαθαρτήριο) τις αφίξεις των καλεσμένων συνεδρίαζαν μυστικά για το πότε και πώς θα δράσουν. Συμφωνήθηκε εκκίνηση επαναστατική την Άνοιξη του ’21.Όσοι συγκεντρώνονταν από παροικίες του Ελληνισμού ως εθελοντές στην περιοχή της νοτιοδυτικής Ρωσίας επρόκειτο να περάσουν τα σύνορα προς τη Μολδοβλαχία (τότε οθωμανική επικράτεια, αλλά με ιδιότυπο καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης). Πραγματικά, πέρασαν τον Προύθο προς το Ιάσιο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 με τις σημαίες της Λευτεριάς, υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο Φαναριώτης ηγεμόνας της Μολδαβίας Μιχ. Σούτσος προσχώρησε στους επαναστάτες. Από το Ιάσιο κυκλοφόρησε (24-2-1821) η Προκήρυξη της Επανάστασης, όπου ανάμεσα σε άλλα υπήρχε :
Διευκρίνιση ότι η Επανάσταση είναι εθνική – απελευθερωτική (μήνυμα προς τους ηγεμόνες της Ιερής Συμμαχίας) και υπαινιγμός για κάποια κραταιά Προστασία (μήνυμα προς τους ραγιάδες): «Κινηθείτε, αδελφοί, και θέλετε ιδεί μίας κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας» .
Οι Φιλικοί είχαν κάνει το καθήκον τους.
Παράλληλες ενέργειες των Φιλικών, κατά τη συνάντηση αυτή στο Ισμαήλι:
1. Επιστολές του Αρχηγού προς διάφορους αποδέκτες, π.χ. προς τους Καπεταναίους του Αιγαίου: «Η Αγγλία, η φιλοδέσποτος εκείνη και μισάνθρωπος…Δύναμις αγωνίζεται με παντοίους τρόπους…να βάλει εμπόδια….και εντελή εξολοθρεμό να μας επιφέρει. Και τώρα θεωρεί τον επαυξάνοντα αριθμόν των εμπορικών ημών πλοίων με όμματα ζηλότυπα και φθονερά» .
2. Αναχώρηση των Αποστόλων για να μεταφέρουν στα πλήθη των μυημένων μελών το τελικό μήνυμα: την άνοιξη Ανάσταση. Σ’ αυτό το πλαίσιο μέσα παρακολουθούμε τον Παπαφλέσσα προς την Πελοπόννησο. Πρώτος επίσημος σταθμός του η Μυστική Συνάντηση με Πρόκριτους και Αρχιερείς στη Βοστίτσα (Αίγιο, 26-30 Ιανουαρίου 1821).
Εκεί διαπιστώθηκε πλήρης διάσταση απόψεων ανάμεσα στον ενθουσιώδη Απόστολο της Φιλικής και τους διστακτικούς Προκρίτους και Αρχιερείς. Εκεί ο Παλαιών Πατρών Γερμανός εκτίμησε ότι ο Παπαφλέσσας ήταν: «απατεών και εξωλέστατος περί ουδενός άλλου φροντίζων ειμή πώς να πλουτήση εκ των αρπαγών» . Ευτυχώς για τον Ελληνισμό επικράτησε ο «απατεών».
Οι Ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας
---------Νικόλαος Σκουφάς ------
Ο Νικόλαος Σκουφάς γεννήθηκε στο Κομπότι της Αρτας το 1779. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Κουμπάρος αλλά έμεινε γνωστός με το επαγγελματικό του παρωνύμιο. Το 1813 μετανάστευσε στη Ρωσία και στις αρχές του επόμενου έτους γνωρίστηκε στην Οδησσό με τους Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα της συγκρότησης μιας μυστικής εταιρείας με σκοπό την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό. Καρπός της ιδέας αυτής ήταν η Φιλική Εταιρεία που συστάθηκε πιθανότατα το φθινόπωρο του 1814. Στις 13 Δεκεμβρίου 1814 ο Σκουφάς μύησε στη Μόσχα όπου είχε εγκατασταθεί το πρώτο μέλος, το Γεώργιο Σέκερη, φοιτητή στο Παρίσι, μέλος της ελληνικής διασποράς. Το γεγονός ότι ένα πρόσωπο με τέτοια χαρακτηριστικά συντασσόταν μαζί τους ήταν ιδιαίτερα ελπιδοφόρο για τους τρεις Φιλικούς.
Στη συνέχεια ο Ν. Σκουφάς μύησε τους Αντώνιο Κομιζόπουλο, Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο και Νικόλαο Γαλάτη, παρ' όλα αυτά όμως μέχρι το 1816 οι μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία παρέμεναν ελάχιστοι. Το 1817 οι Φιλικοί προσπάθησαν να ανιχνεύσουν κατά πόσο η Πελοπόννησος διέθετε τις δυνατότητες για να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης της Επανάστασης. Ο Σκουφάς μύησε για το σκοπό αυτό τους Μανιάτες οπλαρχηγούς Ηλία Χρυσοσπάθη, Αναγνωσταρά και Παναγιώτη Δημητρακόπουλο οι οποίοι στη συνέχεια θα αναλάμβαναν δράση. Το 1818 μετά από πρόταση του Ν. Σκουφά η έδρα της Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί ο ίδιος επιδόθηκε σε μία προσπάθεια μύησης ευπόρων Ελλήνων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ είναι μέλη της Ανωτάτης Αρχής. Από τις σημαντικότερες μυήσεις ήταν αυτή του Παναγιώτη Σέκερη ο οποίος προσέφερε ένα ιδιαίτερα μεγάλο χρηματικό ποσό για τους σκοπούς της Εταιρείας. Ο Ν. Σκουφάς είχε πλέον πεισθεί ότι η Πελοπόννησος ήταν το σημείο προς το οποίο έπρεπε να κινηθούν και σχεδίαζε την κάθοδό του εκεί. Η δράση του όμως διακόπηκε απότομα καθώς ασθένησε και πέθανε στις 31 Ιουλίου 1818.
------Αθανάσιος Τσακάλωφ------
Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα, πιθανόν το 1788, και ήταν γιος του δερματέμπορου Νικηφόρου Τεκελή και της Βασιλικής, κόρης εύπορης οικογένειας. Πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Μαρουτσαία Σχολή αναγκάστηκε να ακολουθήσει τον πατέρα του στη Ρωσία. Στη συνέχεια, και αφού πρώτα άλλαξε το επώνυμο σε Τσακάλωφ, αναχώρησε για το Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκεί δραστηριοποιήθηκε στους φιλελληνικούς κύκλους και το 1809, μετείχε στην ίδρυση της μυστικής οργάνωσης "Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον". Το 1813 ο Αθ. Τσακάλωφ, που στο μεταξύ είχε επιστρέψει στη Ρωσία, γνωρίστηκε στην Οδησσό με τους Νικόλαο Σκουφά και Εμμανουήλ Ξάνθο, με τους οποίους προχώρησε το Σεπτέμβριο του 1814 στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας.
Τον Ιούλιο του 1818, μετά το θάνατο του Ν. Σκουφά, ο Τσακάλωφ επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη αναλαμβάνοντας επιπλέον ευθύνες για την εξάπλωση της Εταιρείας. Λίγο αργότερα ο Αθ. Τσακάλωφ, καθώς είχε εμπλακεί στη δολοφονία του φιλικού Νικολάου Γαλάτη, κατά τη διάρκεια της αποστολής του στην Πελοπόννησο, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Πίζα. Εκεί μύησε στη Φιλική Εταιρεία τους Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, Κωστάκη Καρατζά και το μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο. Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ανέλαβε την αρχηγία της Εταιρείας ο Τσακάλωφ έσπευσε από την Πίζα να συνδράμει στον Αγώνα καθυστέρησε όμως η έλευσή του στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες καθώς ασθένησε στη Βιέννη. Λίγο αργότερα συνόδευσε τον Δημήτριο Υψηλάντη στην Ελλάδα ως υπασπιστής του, δεν ανέλαβε όμως υψηλές πολιτικές ή στρατιωτικές ευθύνες κατά τη διάρκεια του Αγώνα. Στα 1829 υπηρέτησε ως υπάλληλος του Γενικού Φροντιστηρίου και μετείχε ως πληρεξούσιος της Ηπείρου στη Δ΄ και στην Ε΄ Εθνική Συνέλευση (11 Ιουλίου - 6 Αυγούστου 1829 και 5 Δεκεμβρίου 1831 - 16 Μαρτίου 1832 αντιστοίχως). Μετά τη δολοφονία του Ιω. Καποδίστρια το 1832 ο Αθ. Τσακάλωφ αναχώρησε για τη Μόσχα όπου και έζησε μέχρι το θάνατό του το 1851.
------Εμμανουήλ Ξάνθος------
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος γεννήθηκε στην Πάτμο το 1772 και σπούδασε στη φημισμένη σχολή του νησιού του, την Πατμιάδα. Το 1792 ταξίδεψε στην Τεργέστη όπου εργάστηκε σε εμπορική εταιρεία. Αργότερα, το 1810 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό συνεχίζοντας την εργασία του ως γραμματικός σε εμπορικούς οίκους. Σε ένα ταξίδι του για εμπορικές δουλειές (εμπόριο λαδιού) στην Πρέβεζα, μυήθηκε στον τεκτονισμό, από τον οποίο εμπνεύστηκε την ιδέα της συγκρότησης μιας μυστικής επαναστατικής οργάνωσης. Το Νοέμβριο του 1813 επιστρέφοντας στην Οδησσό συνδέθηκε με τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, με τους οποίους συνέστησε, πιθανότατα το φθινόπωρο του 1814, τη Φιλική Εταιρεία. Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ο Ξάνθος αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη όπου προώθησε το έργο της Φιλικής Εταιρείας και προσπάθησε, με περιορισμένη τον πρώτο καιρό επιτυχία, να προσελκύσει νέα μέλη.
Τον Ιανουάριο 1820 πρότεινε την ανάληψη της αρχηγίας της Εταιρείας αρχικά στον Ι. Καποδίστρια και ακολούθως, όταν εκείνος αρνήθηκε, στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Παράλληλα καθ' όλη τη διάρκεια του 1820 εργάστηκε στη Ρωσία, τη Μολδαβία, τη Βλαχία και τη Βεσσαραβία για τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας και την προετοιμασία του Αγώνα. Κατά το ξέσπασμα της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες παρέμεινε στο Κισνόβι της Βεσσαραβίας συντονίζοντας τους εθελοντές που επιθυμούσαν να περάσουν τα σύνορα για να ενωθούν με τους επαναστάτες. Εγκατέλειψε την περιοχή τον Ιούνιο του 1821 και πέρασε μέσω της Κεντρικής Ευρώπης και της Ιταλίας στην Πελοπόννησο όπου εντάχθηκε στον κύκλο των συνεργατών του Δημητρίου Υψηλάντη.
Το 1826 ανέλαβε να εκτελέσει παράτολμο σχέδιο, τη φυγάδευση του Αλέξανδρου Υψηλάντη από τις αυστριακές φυλακές, το οποίο όμως ματαιώθηκε μετά την άρνηση του τελευταίου. Ο Εμμ. Ξάνθος επέστρεψε στην Ελλάδα για σύντομο χρονικό διάστημα, τελικά όμως εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι όπου και παρέμεινε επί δέκα περίπου χρόνια αντιμέτωπος με έντονα οικονομικά προβλήματα. Ο Ι. Φιλήμων το 1834 στο έργο του Δοκίμιον περί της Φιλικής Εταιρείας, επηρεασμένος από τον Αναγνωστόπουλο, κατηγόρησε τον Εμμ. Ξάνθο για κακή διαχείριση των χρημάτων της Φιλικής Εταιρείας. Ο Ξάνθος υπερασπίστηκε σθεναρά τον εαυτό του με απολογητικό υπόμνημα και ανάγκασε τον Φιλήμονα να αποσύρει τις κατηγορίες. Στα 1838 ο Όθων τον τίμησε για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Το 1845 εξέδωσε τα Απομνημονεύματά του περί της Φιλικής Εταιρείας. Πέθανε το 1851 στην Αθήνα.
Ο Νικόλαος Σκουφάς γεννήθηκε στο Κομπότι της Αρτας το 1779. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Κουμπάρος αλλά έμεινε γνωστός με το επαγγελματικό του παρωνύμιο. Το 1813 μετανάστευσε στη Ρωσία και στις αρχές του επόμενου έτους γνωρίστηκε στην Οδησσό με τους Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα της συγκρότησης μιας μυστικής εταιρείας με σκοπό την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό. Καρπός της ιδέας αυτής ήταν η Φιλική Εταιρεία που συστάθηκε πιθανότατα το φθινόπωρο του 1814. Στις 13 Δεκεμβρίου 1814 ο Σκουφάς μύησε στη Μόσχα όπου είχε εγκατασταθεί το πρώτο μέλος, το Γεώργιο Σέκερη, φοιτητή στο Παρίσι, μέλος της ελληνικής διασποράς. Το γεγονός ότι ένα πρόσωπο με τέτοια χαρακτηριστικά συντασσόταν μαζί τους ήταν ιδιαίτερα ελπιδοφόρο για τους τρεις Φιλικούς.
Στη συνέχεια ο Ν. Σκουφάς μύησε τους Αντώνιο Κομιζόπουλο, Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο και Νικόλαο Γαλάτη, παρ' όλα αυτά όμως μέχρι το 1816 οι μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία παρέμεναν ελάχιστοι. Το 1817 οι Φιλικοί προσπάθησαν να ανιχνεύσουν κατά πόσο η Πελοπόννησος διέθετε τις δυνατότητες για να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης της Επανάστασης. Ο Σκουφάς μύησε για το σκοπό αυτό τους Μανιάτες οπλαρχηγούς Ηλία Χρυσοσπάθη, Αναγνωσταρά και Παναγιώτη Δημητρακόπουλο οι οποίοι στη συνέχεια θα αναλάμβαναν δράση. Το 1818 μετά από πρόταση του Ν. Σκουφά η έδρα της Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί ο ίδιος επιδόθηκε σε μία προσπάθεια μύησης ευπόρων Ελλήνων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ είναι μέλη της Ανωτάτης Αρχής. Από τις σημαντικότερες μυήσεις ήταν αυτή του Παναγιώτη Σέκερη ο οποίος προσέφερε ένα ιδιαίτερα μεγάλο χρηματικό ποσό για τους σκοπούς της Εταιρείας. Ο Ν. Σκουφάς είχε πλέον πεισθεί ότι η Πελοπόννησος ήταν το σημείο προς το οποίο έπρεπε να κινηθούν και σχεδίαζε την κάθοδό του εκεί. Η δράση του όμως διακόπηκε απότομα καθώς ασθένησε και πέθανε στις 31 Ιουλίου 1818.
------Αθανάσιος Τσακάλωφ------
Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα, πιθανόν το 1788, και ήταν γιος του δερματέμπορου Νικηφόρου Τεκελή και της Βασιλικής, κόρης εύπορης οικογένειας. Πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Μαρουτσαία Σχολή αναγκάστηκε να ακολουθήσει τον πατέρα του στη Ρωσία. Στη συνέχεια, και αφού πρώτα άλλαξε το επώνυμο σε Τσακάλωφ, αναχώρησε για το Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκεί δραστηριοποιήθηκε στους φιλελληνικούς κύκλους και το 1809, μετείχε στην ίδρυση της μυστικής οργάνωσης "Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον". Το 1813 ο Αθ. Τσακάλωφ, που στο μεταξύ είχε επιστρέψει στη Ρωσία, γνωρίστηκε στην Οδησσό με τους Νικόλαο Σκουφά και Εμμανουήλ Ξάνθο, με τους οποίους προχώρησε το Σεπτέμβριο του 1814 στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας.
Τον Ιούλιο του 1818, μετά το θάνατο του Ν. Σκουφά, ο Τσακάλωφ επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη αναλαμβάνοντας επιπλέον ευθύνες για την εξάπλωση της Εταιρείας. Λίγο αργότερα ο Αθ. Τσακάλωφ, καθώς είχε εμπλακεί στη δολοφονία του φιλικού Νικολάου Γαλάτη, κατά τη διάρκεια της αποστολής του στην Πελοπόννησο, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Πίζα. Εκεί μύησε στη Φιλική Εταιρεία τους Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, Κωστάκη Καρατζά και το μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο. Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ανέλαβε την αρχηγία της Εταιρείας ο Τσακάλωφ έσπευσε από την Πίζα να συνδράμει στον Αγώνα καθυστέρησε όμως η έλευσή του στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες καθώς ασθένησε στη Βιέννη. Λίγο αργότερα συνόδευσε τον Δημήτριο Υψηλάντη στην Ελλάδα ως υπασπιστής του, δεν ανέλαβε όμως υψηλές πολιτικές ή στρατιωτικές ευθύνες κατά τη διάρκεια του Αγώνα. Στα 1829 υπηρέτησε ως υπάλληλος του Γενικού Φροντιστηρίου και μετείχε ως πληρεξούσιος της Ηπείρου στη Δ΄ και στην Ε΄ Εθνική Συνέλευση (11 Ιουλίου - 6 Αυγούστου 1829 και 5 Δεκεμβρίου 1831 - 16 Μαρτίου 1832 αντιστοίχως). Μετά τη δολοφονία του Ιω. Καποδίστρια το 1832 ο Αθ. Τσακάλωφ αναχώρησε για τη Μόσχα όπου και έζησε μέχρι το θάνατό του το 1851.
------Εμμανουήλ Ξάνθος------
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος γεννήθηκε στην Πάτμο το 1772 και σπούδασε στη φημισμένη σχολή του νησιού του, την Πατμιάδα. Το 1792 ταξίδεψε στην Τεργέστη όπου εργάστηκε σε εμπορική εταιρεία. Αργότερα, το 1810 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό συνεχίζοντας την εργασία του ως γραμματικός σε εμπορικούς οίκους. Σε ένα ταξίδι του για εμπορικές δουλειές (εμπόριο λαδιού) στην Πρέβεζα, μυήθηκε στον τεκτονισμό, από τον οποίο εμπνεύστηκε την ιδέα της συγκρότησης μιας μυστικής επαναστατικής οργάνωσης. Το Νοέμβριο του 1813 επιστρέφοντας στην Οδησσό συνδέθηκε με τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, με τους οποίους συνέστησε, πιθανότατα το φθινόπωρο του 1814, τη Φιλική Εταιρεία. Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ο Ξάνθος αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη όπου προώθησε το έργο της Φιλικής Εταιρείας και προσπάθησε, με περιορισμένη τον πρώτο καιρό επιτυχία, να προσελκύσει νέα μέλη.
Τον Ιανουάριο 1820 πρότεινε την ανάληψη της αρχηγίας της Εταιρείας αρχικά στον Ι. Καποδίστρια και ακολούθως, όταν εκείνος αρνήθηκε, στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Παράλληλα καθ' όλη τη διάρκεια του 1820 εργάστηκε στη Ρωσία, τη Μολδαβία, τη Βλαχία και τη Βεσσαραβία για τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας και την προετοιμασία του Αγώνα. Κατά το ξέσπασμα της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες παρέμεινε στο Κισνόβι της Βεσσαραβίας συντονίζοντας τους εθελοντές που επιθυμούσαν να περάσουν τα σύνορα για να ενωθούν με τους επαναστάτες. Εγκατέλειψε την περιοχή τον Ιούνιο του 1821 και πέρασε μέσω της Κεντρικής Ευρώπης και της Ιταλίας στην Πελοπόννησο όπου εντάχθηκε στον κύκλο των συνεργατών του Δημητρίου Υψηλάντη.
Το 1826 ανέλαβε να εκτελέσει παράτολμο σχέδιο, τη φυγάδευση του Αλέξανδρου Υψηλάντη από τις αυστριακές φυλακές, το οποίο όμως ματαιώθηκε μετά την άρνηση του τελευταίου. Ο Εμμ. Ξάνθος επέστρεψε στην Ελλάδα για σύντομο χρονικό διάστημα, τελικά όμως εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι όπου και παρέμεινε επί δέκα περίπου χρόνια αντιμέτωπος με έντονα οικονομικά προβλήματα. Ο Ι. Φιλήμων το 1834 στο έργο του Δοκίμιον περί της Φιλικής Εταιρείας, επηρεασμένος από τον Αναγνωστόπουλο, κατηγόρησε τον Εμμ. Ξάνθο για κακή διαχείριση των χρημάτων της Φιλικής Εταιρείας. Ο Ξάνθος υπερασπίστηκε σθεναρά τον εαυτό του με απολογητικό υπόμνημα και ανάγκασε τον Φιλήμονα να αποσύρει τις κατηγορίες. Στα 1838 ο Όθων τον τίμησε για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Το 1845 εξέδωσε τα Απομνημονεύματά του περί της Φιλικής Εταιρείας. Πέθανε το 1851 στην Αθήνα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)